Populatie wandelende takken in Nederland ontdekt

Door klimaatverandering kunnen steeds meer soorten uit Zuid-Europa zich in Nederland vestigen; de snelheid waarmee onze insectenfauna zich momenteel uitbreidt is opzienbarend. De laatste jaren zijn hiervan vele voorbeelden te geven, van met name gevleugelde soorten zoals vlinders, kevers, wespen en vliegen. Het was echter zeker niet zomaar te verwachten dat er in Nederland ook een wandelende takkensoort zou aanslaan, maar toch is dat gebeurd. Er is een populatie van de Gallische wandelende tak (Clonopsis gallica) ontdekt. Dit insect komt voor in het mediterrane gebied en Midden- en West-Frankrijk.

Ontdekking

Op de website Waarneming.nl staan enkele foto’s van wandelende takken die verder niet gedetermineerd zijn en als ontsnapte of losgelaten Indische wandelende takken (Carausius morosus) beschouwd worden. De Indische wandelende tak is een veel gehouden huisdier. Foto's van 2008, 2017 en 2018 uit één natuurgebied bleken echter de Gallische wandelende tak te laten zien. Onderzoek in 2019 toonde aan dat er daadwerkelijk een populatie aanwezig is, en dat de soort dus al ruim tien jaar in ons land verblijft.

Leefwijze

Wandelende takken zijn intrigerende dieren. Het zijn vrij grote insecten waarvan de lichaamsvorm geheel is aangepast voor camouflage in de vegetatie. Veel wandelende takkensoorten, en ook de Gallische wandelende tak, planten zich ongeslachtelijk voort. Er zijn dus alleen maar vrouwtjes. Dat betekent ook dat één dier al een populatie kan starten.

Herkomst

Het is een mogelijkheid dat de Nederlandse populatie is ontstaan door ontsnapte of uitgezette dieren (want ook de Gallische wandelende tak wordt als huisdier gehouden), of dat eitjes zijn meegekomen met vervoer van planten uit Zuid-Europa. Het is echter bekend dat de eitjes van wandelende takken door vogels worden gegeten. Als ze uitgepoept worden, kan een klein deel nog steeds uitkomen. Insectenetende (trek)vogels zouden dus verantwoordelijk kunnen zijn voor de verspreiding van wandelende takken; door klimaatverandering is een uitbreiding van het leefgebied mogelijk geworden.

De Gallische wandelende tak komt tot behoorlijk noordelijk voor in Frankrijk en is in Nederland gevonden in een natuurgebied dat lijkt op leefgebieden elders in Europa. Wat er in het verleden werkelijk is gebeurd, zal wellicht nooit met zekerheid vastgesteld kunnen worden, maar we beschouwen de komst van de soort vooralsnog als een natuurlijk fenomeen. Daarmee is de populatie een zeer grote bijzonderheid. Samen met de terreinbeheerders zal gekeken worden hoe we deze prachtige dieren kunnen beschermen.

Tekst: Jinze Noordijk, Theodoor Heijerman, Roy Morssinkhof en Marc de Winkel, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Jinze Noordijk