Noodklok voor behoud van biodiversiteit in de Nederlandse Cariben

Het Biodiversiteitsverdrag is een internationaal verdrag onder het milieuprogramma van de Verenigde Naties. Het is bedoeld als internationaal wettelijk kader ter ondersteuning van het beheer en duurzaam gebruik van natuurlijke bronnen en het veiligstellen van het behoud van biodiversiteit van alle deelnemende partijen. Om dit te bereiken, hebben de deelnemende partijen aan het Biodiversiteitsverdrag een aantal doelstellingen, wereldwijd bekend als de ‘Aichi Targets’ vastgesteld, die duurzaam gebruik en beheer moeten bevorderen.

Alarmerende trends

In totaal liggen slechts vier van de twintig Aichi Targets op schema voor één of meerdere Nederlands Caribische eilanden. Voor dertien targets is vooruitgang zichtbaar, maar voor een aantal eilanden te langzaam om de doelen te behalen. Op een aantal eilanden was voor de helft van de doelen geen verbetering meetbaar. Voor vijf Aichi Targets zijn de ontwikkelingen in de Nederlandse Cariben zelfs negatief.

De vijf doelen met een verslechterende trend op meerdere of alle Nederlands Caribische eilanden zijn (5) verlies van natuurlijk habitats, (7) duurzame landbouw, (12) verlagen van het risico op uitsterven, (14) ecosysteemdiensten, (15) ecosysteemherstel en -veerkracht.

Voor de Nederlandse Cariben zijn de grootste obstakels of bedreigingen voor het behalen van de Aichi Targets onder andere overbegrazing door loslopend vee, invasieve soorten, overbevissing en vervuiling. De bedreigingen maken de habitats van de eilanden minder veerkrachtig en bestendig tegen klimaatverandering. Het rapport constateert ook dat er niet genoeg wordt gedaan om deze lokale bedreigingen tegen te gaan.

Successen

Het rapport benadrukt ook een aantal successen voor de Nederlandse Cariben. Vier targets zullen op een aantal eilanden voor 2020 gehaald worden. Deze Aichi targets zijn (1) bewustwording, (2) de waarde van biodiversiteit geïntegreerd in nationale en lokale ontwikkeling en strategie en planning voor armoedebestrijding, (8) vermindering van vervuiling en (17) vaststellen van biodiversiteitsstrategieën en actieplannen. Het rapport reflecteert positief op de publieke bewustwordingscampagnes in de gehele Nederlandse Cariben die het belang van natuurbescherming, vermindering van vervuiling en het aanmoedigen van duurzaam gebruik van grondstoffen onderstrepen. De andere drie targets liggen alleen voor de zogenaamde BES-eilanden (Bonaire, Sint Eustatius en Saba) op schema.

In veel gevallen ontbreken de langetermijnmonitoringdata voor veel van de twintig Aichi Targets op ieder van de zes Nederlands Caribische eilanden. Daarom is de analyse gedaan op basis van expertkennis. Het succes varieerde significant tussen de zes Nederlands Caribische eilanden. Sinds 2010 is op de BES-eilanden een toename in financiële ondersteuning en beheermaatregelen. Hoewel het niet met zekerheid gezegd kan worden, was dit waarschijnlijk de reden voor de grotere vooruitgang op de BES-eilanden in vergelijking met Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

Urgente oproep voor steun aan alle eilanden

Van de twintig Aichi biodiversiteitsdoelen voor 2020 zullen in de Nederlandse Cariben onder de huidige koers slechts vier doelen binnen de gestelde tijd behaald worden. Dit onderstreept de urgentie van noodmaatregelen die door beheerorganisaties en overheden getroffen dienen te worden. De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) benadrukt dat overheidssteun vanuit het Nederlandse Koninkrijk momenteel vooral uitgaat naar Saba, Sint Eustatius en Bonaire, die constitutioneel gezien als bijzondere gemeenten van Nederland aangemerkt worden. Maar de natuur kent geen grenzen en het is daarom van uiterst belang dat het Nederlands Koninkrijk plannen en projecten met betrekking tot natuurbeheer voor alle zes de Nederlands Caribische eilanden steunt.

Het rapport benadrukt zowel de successen als het falen van het huidige natuur- en milieubeleid en -beheer in de Nederlandse Cariben. De zes Nederlands Caribische eilanden zijn deel van de bredere ‘biodiversiteitshotspot’ in de Cariben, inclusief vele natuurlijke habitats als koraalriffen, mangrovebossen, zeegrasgebieden, tropische nevel- en regenwouden en grotten met een zeer groot aantal planten- en diersoorten. De eilanden zijn in hoge mate afhankelijk van de gezondheid van deze ecosystemen, zowel op economisch als op sociaal gebied. Voor alle Nederlands Caribische eilanden zal het onmogelijk zijn om de Aichi Targets te halen zonder blijvende steun van lokale beheergroepen, vrijwilligers en overheidssteun.

Biodiversiteitsverdrag

Het huidige strategisch plan voor diversiteit is in 2010 ondertekend door alle deelnemende partijen aan het Biodiversiteitsverdrag en loopt tot 2020. Het plan benadrukt twintig ijkpunten voor biodiversiteit (benchmarks), beter bekend als ‘Aichi biodiversiteitsdoelen. Iedere vijf jaar wordt aan alle deelnemende landen, inclusief het Koninkrijk der Nederlanden, gevraagd om hun nationale rapportage over de status van deze ijkpunten in te dienen. Het laatste rapport, gepubliceerd in april dit jaar, geeft een update voor 2018.

DCNA

De Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA) is een non-profitstichting die samenwerkt met toegewijde natuurbeheerorganisaties op de zes Nederlands Caribische eilanden, met als doel het beschermen van biodiversiteit en het stimuleren van duurzaam natuurbeheer. Ieder eiland in de Nederlandse Cariben heeft haar eigen unieke habitats, maar staat voor vergelijkbare uitdagingen om deze te beschermen. Klimaatverandering, ontbossing, overbevissing, toestroom van sargassum (wieren), ongebreidelde bebouwing en groei van toerisme zijn slechts enkele voorbeelden hiervan. Samenwerking en het delen van kennis zijn van kritiek belang om inspanningen te laten slagen.

Meer informatie

• Sixth National Report of the Kingdom of the Netherlands 
• Biodiversiteitsverdrag
• Aichi Biodiversiteitsdoelen

Tekst: Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)
Foto's: V.C.Vulto, CC BY-SA 3.0 (leadfoto: zuidwestkust van Bonaire); Erik Meesters, WUR