Natuurgebied Overlangbroek in ere hersteld

Allard van Leerdam, ecoloog bij Staatsbosbeheer, vertelt: "Het essenbos in Overlangbroek - tussen Wijk bij Duurstede en Amerongen - biedt veel afwisseling tussen bos en open landschap. Dit trekt dieren aan die zich hier thuis voelen, zoals de sleedoornpage, matkop en verschillende marterachtigen. Bovendien vormen de essenbomen een ideale vestigingsplaats voor bijzondere mossen zoals groot touwtjesmos, bleek boomvorkje en ruig leermos." Van Leerdam vervolgt: “Dit is topnatuur, daar mag je trots op zijn!”

Natura 2000

Overlangbroek is onderdeel van het Natura 2000-netwerk. Dit is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In Natura 2000-gebieden worden karakteristieke diersoorten in hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit te behouden. “Planten en dieren laten zich niet tegenhouden door landsgrenzen. Natura 2000 richt zich daarom op het behoud en de ontwikkeling van natuurgebieden in heel Europa. Overlangbroek is er daar een van”, aldus van Leerdam.

Historisch houthakbos

Het gebied werd al in de 13^e eeuw gebruikt als houthakbos. “De stammen van de essen zijn heel oud”, vertelt van Leerdam. “Het hakhout werd vroeger gebruikt om gereedschap van te maken, zoals bezemstelen.” De gemeenschappelijke stam waaruit de essentakken groeien, blijft leven zodat er opnieuw kan worden gehakt. Van Leerdam: “Bij het periodiek kappen van de essentakken kan de lichte schemering, waarin de zeldzame mossen goed gedijen, worden gewaarborgd. Direct na het kappen is er plotseling een zee aan licht, net als in een oerwoud waarin een woudreus omvalt. De mossen en kruiden van dit bos kunnen hiermee omgaan.”

Spons

Een vochtig rivierbos, zoals in Overlangbroek, heeft een hoge grondwaterstand nodig. Als er te weinig water aanwezig is, zal het bos uitdrogen. Vroeger traden de rivieren wel eens buiten hun oevers, wat goed was voor de van nature vochtige bossen. Bij verdroging zullen de karakteristieke soorten van een vochtig rivierbos verloren gaan. Brandnetel en braam winnen het dan onder de verdroogde, voedselrijke omstandigheden. De provincie Utrecht en het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden hebben in het gebied herstelmaatregelen uitgevoerd zodat het bos vochtig blijft.

Van Leerdam: “Het gebied is nu min of meer als een spons ingericht. Sommige sloten zijn gedempt zodat de peilverlagingen in de omliggende agrarische gebieden niet meer direct doorwerken in dit gebied.” De maatregelen maken het gebied weerbaarder tegen stikstofuitstoot door de omringende landbouw. Zo kunnen het natuurgebied en de landbouw naast elkaar blijven bestaan.

Wandelen

Ook de toegangspaden in het gebied zijn hersteld. Staatsbosbeheer kan het hakhout en snoeiafval nu gemakkelijk afvoeren. Ook bezoekers van het bos kunnen wandelen over de verhoogde en verbrede paden. Van Leerdam: “Dankzij de maatregelen zul je nu en in de toekomst een oud cultuurlandschap zien, dat in de afgelopen eeuwen weinig is veranderd. In dit afwisselende bos kunnen zeldzame dier- en plantsoorten floreren.”

Zie ook het nieuwsbericht 'Provincie bestrijdt verdroging bijzonder natuurgebied Overlangbroek'.

Tekst: Provincie Utrecht
Foto's: Huisinga Fotografie (leadfoto: Allard van Leerdam)