Limburgs industrieterrein omgetoverd tot natuurjuweel

ARK Natuurontwikkeling werkt in het GrensPark Kempen~Broek bij Weert – waarvan de Kruispeel een onderdeel is - al bijna tien jaar aan het vergroten en vernatten van het natuurgebied. "We verbinden er losse natuurgebieden met elkaar zodat planten en dieren meer ruimte krijgen. Zeldzame soorten kunnen zo terugkeren. En we proberen water beter vast te houden," aldus ARK-projectmedewerker Nico de Koning. Op een cruciale locatie in natuurgebied de Kruispeel lag het straalbedrijf Cuijpers. "De provincie Limburg en de gemeente Weert hadden al jaren de wens om het bedrijf te verplaatsen naar een andere locatie in Weert. Dat zou de natuur een enorme impuls geven. Het terrein was de ontbrekende schakel in het herstel van een zeldzaam doorstroommoeras."

Maar het proces zat in een impasse. "Wij zaten daar als bedrijf in principe op een prima plek," aldus directeur Chrit Cuijpers van Cuijpers BV. "Maar we snapten de wens van de provincie en gemeente en wilden dan ook meewerken aan een oplossing. Maar het moest financieel dan wel kunnen."

Slimme aanpak

Uiteindelijk is het ARK in samenwerking met alle betrokken partijen toch gelukt om het proces uit de impasse te trekken. Aan de Lozerweg in Weert werd een geschikt nieuw terrein gevonden en voor de sanering van de grond werd een slimme oplossing bedacht. "Er moest behoorlijk wat grond worden gesaneerd en uitgaande van de traditionele aanpak moest die allemaal worden afgevoerd. Daar hing een behoorlijk prijskaartje aan," aldus bodemonderzoeker en milieukundige Willem Kerkhof van Miltop BV. "Ik vond het een uitdaging om voor ARK te kijken of dat niet goedkoper kon en kwam uiteindelijk met het idee van een uitkijkheuvel. In die heuvel zou de vervuilde grond worden opgeslagen en afgedekt met een dikke laag schone grond. Daarnaast stagneerden natuurprojecten op andere plekken in de omgeving omdat daar vrijkomende grond niet buiten Kempen~Broek kon worden afgezet. Door de toepassing van deze grond te integreren in de saneringsoplossing is een win-winsituatie gecreëerd. Deze slimme aanpak bracht de kosten van de sanering met meer dan 80 procent naar beneden. Zo werd de deal betaalbaar, werd de grond goed en veilig gesaneerd, werd de natuurontwikkeling op de percelen in de omgeving mogelijk en kwam er ook nog een mooie kijkheuvel met uitzicht op het nieuwe natuurgebied."

Ruimte voor een oplossing

De slimme saneermethode gaf de ruimte aan alle partijen om tot een oplossing te komen. Chrit Cuijpers: "Er lag opeens een goed verhaal en we hadden een alternatief voor ons bedrijf. Bovendien werden we door ARK-contactpersoon Peter van Soest uitstekend begeleid. Ik had een klik met Peter, dat is in dit soort processen ook heel belangrijk." Het straalbedrijf verhuisde daarop in 2018 naar het bedrijventerrein aan de Lozerweg in Weert. Op die plek was er ruimte om te moderniseren en de arbeidsplaatsen bleven behouden.

Metamorfose tot natuurgebied

Toen kon de transformatie van industrieterrein naar natuur beginnen. Na de verhuizing werden de gebouwen gesloopt en is de bodem gesaneerd. Het Kempen~Broek is zo opeens dertig hectare natte natuur rijker. Nico de Koning: "Het water stroomt niet meer weg via diepe watergangen, maar blijft veel langer in het gebied. Deze zogenoemde klimaatbuffer zorgt dus voor droge voeten in natte tijden en aanvoer van water tijdens droogte. Dankzij het verplaatsen van het straalbedrijf kan het hoogveenbos zich weer herstellen en wordt het leefgebied van wielewaal, zomertortel en zwarte, kleine bonte, en middelste bonte specht weer veel groter. Bovendien zorgt het voor een continue verbinding van natuurgebieden langs de Tungelroyse beek. Het hoogveenbos kan aan de oevers van de Tungelroyse beek weer overgaan in een beekbegeleidend elzenbos. Wilde zwijnen, bevers en in de toekomst otters zorgen voor natuurlijke variatie door wroeten, knagen en het aanleggen van dammen. Hierdoor ontstaat een prachtig natuurgebied met natuurlijke processen."

Wielewalen en wespendieven

Wie de nieuwe kijkheuvel beklimt, kijkt uit over een rijk en gevarieerd open boslandschap, waar grote grazers doorheen trekken. Over het moerasbos vliegen wespendieven en klinkt de zang van wielewalen, de roffel van de middelste bonte specht en vanuit het riet laten roerdompen zich horen. Ook de zeldzame boommarter is al gesignaleerd. ARK-projectleider Ger van den Oetelaar is blij met de resultaten. "Dit is een win-winsituatie voor iedereen. Het bedrijf heeft weer een toekomst. De natuur kan hier opbloeien en het gebied is meteen ook een waterbuffer voor drogere tijden. Dit project laat mooi zien wat er soms mogelijk is als iedereen bereid is constructief mee te werken. Bezoekers en omwonenden gaan de komende jaren echt genieten op deze plek, want de natuur zal hier steeds mooier worden."

Tekst: ARK Natuurontwikkeling
Foto's: Kookaburra 81, CC BY-SA 4.0 (leadfoto: wielewaal); FlyingEye.nl; ARK Natuurontwikkeling; Harvey van Diek