Steenmarter trekt Veluwezoom op

Bijvangst bij onderzoek naar boommarters

Sinds 2004 wordt op de Veluwezoom onderzoek gedaan naar de voortplanting van boommarters door met behulp van een kleine camera aan een hengel in boomholten te kijken. In dergelijke boomholten brengen boommarters doorgaans hun jongen de eerste twee maanden groot. Daarnaast worden sinds 2016 op tien locaties met cameravallen de verschillende boommarters gevolgd, via hun individueel onderscheidende befpatroon.

Eind april 2019 werd voor het eerst een steenmarter vastgelegd met een cameraval in het bos, op ongeveer 0,9 kilometer van de bosrand bij Dieren. Ook begin juni werd waarschijnlijk dezelfde steenmarter vastgelegd op een cameraval 1,3 kilometer van Dieren. Op 5 mei werd in een holle beuk zelfs een jonge steenmarter vastgelegd, waarmee ook voortplanting in het bos is vastgesteld. Hoewel deze locatie ongeveer 1,2 kilometer van de bosrand bij het dorpje ‘De Steeg’ ligt, bevinden er zich in de buurt van de nestlocatie twee kleine oude landbouwenclaves. Tenslotte werd op de overgang van de Imbosch naar de Loenermark half juni een derde steenmarter vastgelegd bij een woning. Deze locatie ligt 1,2 kilometer ten oosten van Groenendaal, een oude landbouwenclave langs de A50 en 5,3 kilometer ten zuidwesten van Eerbeek.

Steenmarter meer een cultuurvolger

Het is al langer bekend dat er steenmarters rond de Veluwezoom voorkomen in het cultuurlandschap en in steden en dorpen, maar er zijn maar weinig waarnemingen van steenmarters verder in het bos. Over voortplanting in het bos was zelfs nog niets bekend. Het opvallende is vooral dat ondanks de inzet van cameravallen sinds 2016, er pas in 2019 op meerdere locaties steenmarters opduiken.

Gaat het hier nu om een recente instroom van steenmarters die zich verder in het bos gaan vestigen, of zijn het dieren die op zoek zijn naar geschikt leefgebied en die uiteindelijk verder trekken? Het nestgeval aan de zuidkant van de Veluwezoom wijst erop dat in ieder geval een deel van de steenmarters zich in het bos vestigt. Dan blijft nog wel de vraag waarom dat in 2019 plaatsvindt. Zijn de leefgebieden van de steenmarter rond de Veluwezoom inmiddels allemaal bezet en worden steenmarters die zelf nog geen territorium hebben gedwongen om verder te kijken?

Hoe gaan de boommarters reageren?

Een andere vraag is hoe de boommarters gaan reageren op de instroom en aanwezigheid van steenmarters in het bos. Vanuit andere delen van het land, zoals Drenthe, is bekend dat beide soorten naast elkaar voorkomen. Het gaat daarbij echter om kleinere boskernen met veel bosrand in een cultuurlandschap. Deels leven ze van dezelfde prooidieren (vooral muizen). De boommarter is echter een veel betere klimmer en kan dus beter gebruik maken van prooidieren in bomen, zoals vogels. Wat opvalt, is dat in vergelijking met de periode 2016/2018 het aantal boommarters in 2019 een stuk lager is. Waarschijnlijk is dit veroorzaakt door de grote droogte in de zomer van 2018. Of de instroom van de steenmarters ook samenhangt met de lagere aantallen boommarters is niet bekend. Onderzoek in de aankomende jaren zal daar mogelijk meer duidelijkheid over geven.

Tekst: Vilmar Dijkstra, Zoogdiervereniging
Foto's: Henk van Harskamp (leadfoto: steenmarter); Vilmar Dijkstra; Google Maps