Het Bossche Broek bloeit op

Het Bossche Broek maakt deel uit van het Natura 2000-gebied Vlijmens Ven, Moerputten & Bossche Broek. Het natuurgebied herbergt unieke natuurwaarden die provincie Noord-Brabant enorm graag wil behouden. Vanuit het Programma Aanpak Stikstof (PAS) stelde de provincie subsidie beschikbaar om het van oorsprong regelmatig overstroomde gebied zoveel mogelijk te voorzien van kwelwater aan de wortelzone en permanente kweldruk. Kwelwater is grondwater dat onder druk aan de oppervlakte uit de bodem komt. Het heeft vaak een heel bijzondere waterkwaliteit.

Natuur behouden en herstellen

In de periode van ruilverkaveling en landbouwgebruik in het Bossche Broek ondervond de vegetatie last van verdroging en verzuring. Om de natuur te behouden en te herstellen, zijn hydrologische maatregelen nodig, namelijk:

• Verbetering van het slotenstelsel om kwelwater langer vast te houden;
• Een versnelde waterafvoer bij hevige regenval;
• Verhoging van het waterpeil van de Zuiderplas om de kweldruk in het Bossche Broek te verhogen en om te zorgen dat het grondwater in de zomer niet diep wegzakt in de bodem.

Obstakels eruit, stuwen erin

In de oude situatie zorgden obstakels in de sloten ervoor dat kwelwater niet vrij kon doorstromen, ook liep kwelwater onnodig weg via afvoersloten. In het najaar van 2018 zijn deze obstakels verwijderd en verbindingen gemaakt door aanleg van duikers. Ook zijn op belangrijke plaatsen stuwen geplaatst om het kwelwater in perioden van droogte langer vast te houden. En in perioden van hevige regenval kunnen de stuwen omlaag om het zuurdere regenwater versneld af te voeren.

Tijdens de droogte van de zomer in 2018 werd zichtbaar dat bepaalde diepere sloten goed kwelwater ontvangen. Ook de zogenaamde PTT-plas nabij het Segersgemaal voorziet door de open slootverbinding in aanvoer van kwelwater. De getroffen maatregelen zorgden ervoor dat dit belangrijke kwelwater door kan stromen naar andere gebiedsdelen.

Waterpeil aangepast aan vegetatie

Het gebied wordt door meerdere stuwpeilen op een verschillend waterpeil gehouden, aangepast aan de vegetatie ter plaatse. Hier profiteren de blauwgraslanden en overgangs- en trilvenen van. Denk aan plantensoorten als waterdrieblad, wateraardbei, moeraskartelblad, holpijp, blauwe knoop, Spaanse ruiter en grote pimpernel. De grote pimpernel is van belang voor het pimpernelblauwtje. Dit is namelijk de voedselplant van de rups van deze vlindersoort. Het Bossche Broek is als Natura 2000-gebied aangewezen om het tot geschikt leefgebied voor het pimpernelblauwtje te ontwikkelen. Daarvoor moet het aantal pimpernelplanten nog flink toenemen.

Tijdens de werkzaamheden zijn ook gebieden ingericht die van belang zijn voor de grote modderkruiper. Naast de sloten zijn ondiepe zones aangelegd als paaiplaats. En als leefgebied voor deze soort zijn delen van sloten ongemoeid gelaten om onderwaterbeplanting en modder in de sloten achter te laten.

Vervolg

Een volgende stap is het verhogen van het waterpeil in de Zuiderplas om de kweldruk te verhogen in het Bossche Broek. Door het peil met steeds vijf centimeter per jaar te verhogen, creëren we een afbuiging van de diepere kwelstromen met schoon en basenrijk water naar het Bossche Broek. De peilverhoging is afgestemd op een minimaal verschil van de plas nabij het Segersgemaal (waterpeil 2,44 meter) naar de Zuiderplas (waterpeil 2,30 meter). Zo wordt het kwelwater lang vastgehouden in de wortelzone en zakt het in de zomer minder diep weg in de bodem. Dit is belangrijk voor de kwaliteitsverbetering van het blauwgrasland, trilveen en de grote pimpernellen.

Tekst: Saskia Meijs, Provincie Noord-Brabant
Foto's: Liesbeth van Oirschot-Beerens, Staatsbosbeheer (leadfoto: het Bossche Broek)