Steuren op de kaart gezet

De kaart draagt bij aan meer kennis over de migratie en levenswijze van steuren, wat kan helpen om deze bedreigde soort terug te brengen in ons land. ARK Natuurontwikkeling, Wereld Natuur Fonds en Sportvisserij Nederland werken aan de terugkeer van de Europese steur (Acipenser sturio) in Nederland. Dat gebeurt in het kader van het Droomfondsproject Haringvliet en de Groen Blauwe Rijn Alliantie, en met steun van de Nationale Postcode Loterij en LIFE IP Deltanatuur van de Europese Unie.

De steur staat symbool voor vele trekvissen zoals zalm, zeeforel en paling, die voor hun leven en voortplanting zowel de zee als de rivieren nodig hebben. Voor al deze vissen geldt dat ze een natuurlijke rivierdelta met zoet-zoutovergangen, getijdenverschillen en een open verbinding naar zee nodig hebben. Steuren worden bovenstrooms op de rivier geboren. De jonge vissen zwemmen de rivier af en verblijven langere tijd in de zoet-zoutovergang om vervolgens volwassen te worden op zee. Paairijpe steuren trekken in de zomermaanden de rivier weer op om voor nageslacht te zorgen.

Steur hoort bij Nederland

De steur is de grootste vis die thuishoort in de Nederlandse wateren. Het dier heeft hier duizenden jaren geleefd en is nog maar kortgeleden verdwenen uit Nederland. De kaart laat dan ook zien dat steuren in verschillende delen van het land opduiken en dat de Nederlandse kust, de Waddenzee en delen van de Noordzee altijd al belangrijke leefgebieden zijn geweest. Historische meldingen plaatsen de Europese steur in rivieren als Rijn, Lek, IJssel en Eems, voordat de vis in de jaren vijftig van de vorige eeuw in ons land uitstierf. In die tijd waren er nog open verbindingen tussen rivieren en zee, de Zuiderzee was voor 1932 bijvoorbeeld nog verbonden met de Noordzee.

De laatste jaren zijn er vooral steurenmeldingen uit de kustgebieden van de Nederlandse delta, doordat er in Europa hard wordt gewerkt aan de terugkeer van deze oervis. Zo is er in Frankrijk bij de Gironde rivier een kweekprogramma met de laatste populatie wilde steuren en is er een officieel herintroductieprogramma voor de Duitse Elbe. In Nederland gebeurt dat momenteel slechts met experimentele uitzettingen van kleine aantallen steuren in de Rijn.

Registraties zenderonderzoek

In 2012 en 2015 zijn in Nederland een honderdtal steuren in de Rijn uitgezet. Naast een merkteken, zijn deze vissen voorzien van een zender die het mogelijk maakt ze te volgen. Dit zenderonderzoek geeft inzicht in het gedrag van de steur en levert waardevolle informatie die kan helpen om een levensvatbare steurenpopulatie terug te brengen. Op de kaart zijn ook de terugmeldingen uit het zenderonderzoek te vinden. Zo weten we dat ze naar zee gezwommen zijn en hopelijk over enkele jaren terugkomen om te paaien. Verder zijn op de kaart registraties van exotische steursoorten opgenomen. Het gaat dan veelal om gekweekte steuren uit Oost-Europa en Azië - afkomstig uit de vijverhandel - die in de Nederlandse wateren zijn losgelaten.

Steur gezien?

Af en toe wordt een steur gevangen door vissers. Omdat de zender op zee niet werkt, zijn vangstmeldingen door beroeps- en sportvissers erg belangrijk voor het onderzoek zodra de steuren de zee bereiken. Alle steurmeldingen zijn welkom, of ze nu een zender dragen of niet. Omdat de vissoort wettelijk beschermd is, moet sowieso elke gevangen steur (gemerkt of ongemerkt) onmiddellijk vrijgelaten worden. Vangstmeldingen, foto’s en informatie kunnen gemaild worden naar steurwwf@gmail.com. Bellen kan ook op telefoonnummer 06-22257387. Vangstmeldingen krijgen – met toestemming van de melder – ook een plekje op de kaart.

Meer informatie is te vinden op Steureninnederland.nl. De data op de steurenkaart zijn mede mogelijk gemaakt door Jan Kranenbarg en Arthur de Bruin van RAVON.

Tekst: Karsten Reiniers en Bram Houben, ARK Natuurontwikkeling
Foto: Peter van Rodijnen (leadfoto: Europese steur); ARK Natuurontwikkeling