In de regel wordt er bij geluidseffect-studies van uitgegaan dat de in Nederland voorkomende soorten vleermuizen gevoelig zijn voor omgevingsgeluid, omdat ze zich middels echolocatie (dus op het gehoor) oriënteren en insecten bejagen. Voor sommige soorten, zoals de gewone grootoorvleermuis en de vale vleermuis, vormt ook passief luisteren naar het geritsel van prooidieren een jachtstrategie. Tot op heden ontbreekt het echter aan uniforme en wetenschappelijk onderbouwde criteria en normen voor de beoordeling van geluidschade aan natuurwaarden, waaronder vleermuizen. Vleermuisonderzoekers vragen zich daarom af wat vleermuizen precies horen van door mensen geproduceerde geluiden.
Lage frequenties
Via literatuuronderzoek en de analyse van eigen geluidsmetingen bij verkeer, festivals en het heien van betonpalen, komen onderzoekers tot de conclusie dat vleermuizen andere geluiden horen dan mensen. Dit staat in het artikel ‘Wat horen vleermuizen van door mensen geproduceerde geluiden?’ dat de betrokken onderzoekers dezer dagen hebben gepubliceerd in het tijdschrift Lutra van de Zoogdiervereniging. Het verschil in horen, denken de onderzoekers te kunnen verklaren uit anatomische en fysiologische verschillen tussen de onderzochte vleermuizen en mensen. Volgens de auteurs hebben onder acht kilohertz alle in Nederland voorkomende vleermuizen zelfs al een dermate hoge gehoordrempel dat deze frequenties slechts beperkt, en vaak zelfs niet, worden waargenomen of storend kunnen zijn. De auteurs betogen dat dit geldt voor zowel overwinterende als foeragerende vleermuizen. In de praktijk zou dit kunnen betekenen dat het geluid van bijvoorbeeld verkeer, heien en popconcerten, spraak en klokgelui tot minder verstoring leiden dan tot nu toe werd gedacht. Zo zal naar verwachting in een winterverblijf fluisteren en 'ssssttt' roepen de aanwezige vleermuizen meer verstoren dan gewoon praten.
Vleermuisbescherming
Dit (mogelijk) nieuwe inzicht kan van belang zijn bij de bescherming van vleermuizen en bij studies naar de effecten van uiteenlopende, menselijke activiteiten op vleermuizen.
Nader onderzoek is nodig om de uitkomsten van deze studie te kunnen bevestigen. De bevindingen komen alvast overeen met een studie over de invloed van festivalmuziek op vleermuizen, dat na goedkeuring van het artikel voor Lutra in de Levende Natuur (119: 5) werd gepubliceerd en waarvan het rapport ook is te downloaden.
Hopelijk gaan ook andere onderzoekers zich met de invloed van geluid op vleermuizen bezighouden. Klik hier om het hele artikel te lezen.
Naast dit artikel bevat de nieuwste Lutra ook artikelen over de herkomst en de verspreidingsgeschiedenis van de Noordse woelmuis, mollen in wegbermen, 3D botanalyse van tandwalvissen en botafwijkingen bij reeën.
Interesse gewekt? Word lid van de Zoogdiervereniging en neem een abonnement op Lutra of bestel het laatste nummer voor €7,50 bij info@zoogdiervereniging.nl.
Tekst: Reinier Meijer, VecoRO en Redactie Lutra
Foto’s Paul van Hoof; Ben Verboom