Ondergrondse wateropslag voor toenemende watervraag

Grondwater is een belangrijke bron voor drinkwater, landbouw en industrie. Ook is veel waardevolle natuur afhankelijk van grondwater. Maar toegang tot voldoende en schoon zoet water is niet vanzelfsprekend. Een manier om de beschikbaarheid van zoet water te vergroten is door ondergrondse opslag van water. Deze methode, de Engelse term Managed Aquifer Recharge (MAR), bestaat uit het aanleggen van bijvoorbeeld infiltratieputten, of het aanpassen van het landschap om doelgericht de aanvulling van het grondwater te verbeteren.

Overzicht opslaglocaties

Onderzoekers van de Universiteit Dresden in Duitsland en het International Groundwater Centre (IGRAC) in Nederland hebben een wereldwijd overzicht gemaakt van de huidige toepassing van ondergrondse opslag van water. In totaal zijn 1200 ondergrondse wateropslaglocaties in 62 landen verzameld en geanalyseerd.

De voorbeelden laten zien dat ondergrondse opslag van water een bewezen techniek is die succesvol kan worden toegepast voor verschillende doelen en onder verschillende condities. Het overzicht is beschikbaar via een online tool. De interactieve kaart geeft voor alle 1200 locaties gedetailleerde informatie welke techniek is gebruikt en waarvoor de ondergrondse opslag wordt gebruikt. De online tool is ontwikkeld om de verschillende technieken en toepassingen van ondergrondse wateropslag letterlijk op de kaart te zetten.

Gebruik in Nederland

Ondergrondse opslag van water kan worden gebruikt om water voor een langere periode vast te houden voor later gebruik. Zo kan neerslagoverschot in natte periodes worden opgeslagen om vervolgens te gebruiken in een droge periode. Ondergrondse opslag heeft voordelen ten opzichte van bovengrondse alternatieven. Door het water ondergronds op te slaan is het beschermd tegen invloeden van buitenaf (temperatuur, verdamping, vervuiling), blijft de waterkwaliteit goed (geen algengroei) en neemt het minder ruimte in beslag. Wel moet de ondergrond geschikt zijn om het water vast te kunnen houden.

Naast opslag van water voor later gebruik, kan de methode worden ingezet voor herstellen van gedaalde grondwaterstanden, het verbeteren van de waterkwaliteit, het tegengaan van verzilting of het voorkomen van bodemdaling. In Nederland wordt ondergrondse opslag van water al jarenlang gebruikt door drinkwaterbedrijven. Water wordt geïnfiltreerd in de duinen als zuiveringsstap voor de productie van drinkwater. Ondergrondse opslag van water wordt ook steeds vaker toegepast om water van hoge kwaliteit te leveren voor de glastuinbouw.

Internationaal

Maar ondanks deze voorbeelden uit Nederland, is internationaal het gebruik van ondergrondse wateropslag relatief laag. Het wordt nog te vaak gezien als een nieuwe technologie, innovatief, maar riskant en onbetrouwbaar. Een van de redenen is een gebrek aan toegang tot informatie van goede voorbeelden uit de praktijk. Met deze studie hopen de onderzoekers Catalin Stefan en Nienke Ansems het bewustzijn van de mogelijkheden én het vertrouwen in ondergrondse wateropslag te vergroten. Daarnaast kan de informatie van de bestaande praktijkvoorbeelden worden gebruikt voor het plannen en realiseren van nieuwe projecten. Want ondergrondse wateropslag heeft veel potentie voor efficiënt en duurzaam waterbeheer. Zolang de druk op zoet water toeneemt als gevolg van de toenemende watervraag zal naar verwachting ook ondergrondse opslag van water vaker worden gebruikt.

Meer informatie

• Website portaal http://marportal.un-igrac.org
• Artikel 'Web-based global inventory of managed aquifer recharge applications'

Tekst: Nienke Ansems, Wageningen Universiteit
Foto: Bart Vastenhouw, Saxifraga (leadfoto: Amsterdamse Waterleidingduinen bij Zandvoort)