Stormachtige toename van de onstuimige steppekiekendief

Wie een jagende kiekendief bezig ziet is al gauw gebiologeerd door de manier waarop deze groep roofvogels achter muizen, vogeltjes, grote insecten en reptielen aan zit. Een combinatie van souplesse, snelheid en een onvoorstelbaar reactievermogen. In Nederland zijn we aardig verwend, zowel grauwe, blauwe als bruine kiekendief zijn – afhankelijk van het jaargetijde – best goed te zien en er is dan veel te genieten. Sinds een aantal jaren neemt het aantal waarnemingen van de vierde soort kiekendief die we in Europa kennen – de steppekiekendief - stormachtig toe. Via Waarneming.nl worden de laatste jaren rond eind mei op sommige dagen meer steppekieken dan grauwe kiekendieven doorgegeven. Onze zuiderburen beschreven de influx van de steppekiekendief en mogelijke oorzaken in 2011 al in een natuurbericht.

De ontwikkelingen in zowel Nederland als Vlaanderen staan natuurlijk niet op zich. Omdat Werkgroep Grauwe Kiekendief een actieve partner is in een wereldwijd netwerk van kiekendiefbeschermers en -onderzoekers, hebben we onze collega’s benaderd met de vraag hoe de status van de steppekiekendief het laatste decennium is veranderd. Vanaf Spanje tot in Scandinavië is de toename evident. Verklaren kunnen we het echter niet, daarvoor zijn de nu voorliggende data te fragmentarisch. Tijdens ons veldwerk in West-Afrika zien we overigens weinig terug van deze ontwikkeling. In vergelijking met grauwe en bruine kiekendieven zijn steppekiekendieven in West-Afrika nog steeds onverminderd schaars.

Uit ervaring weten we hoe lastig het is om het aantal kiekendieven redelijkerwijs vast te leggen. We gaan ervan uit dat slechts een deel van de steppekiekendieven die op een bepaald moment in Nederland zijn, wordt gezien en dat de aantallen enorm worden onderschat. Onze conclusie is dan ook dat er de laatste jaren zeker tientallen individuen als doortrekker, als wintergast en zelfs overzomerend aanwezig zullen zijn geweest.

Vogelverhalen zijn doorgaans boeiender als er een context beschreven kan worden. Van de steppekiekendief weten we simpelweg te weinig om de toename te kunnen duiden. We vroegen het de legendarische Dick Forsman, en hij antwoordde over de situatie in Finland eerder dit voorjaar: “Here in Finland we had record numbers of Pallids arriving this spring- actually hundreds, and hopes were high for a good breeding season. However, the rodent situation in their main breeding area on the west coast is very poor this year, and a few weeks after turning up there birds soon scattered and disappeared by early June. So far only one confirmed breeding this year, which is a huge disappointment.” Uit de context die Forsman schetst kan worden geconcludeerd dat we hier met erratische vogels te maken hebben, die een ontwikkeling laten zien op een schaalniveau waar we het fijne nog niet van weten.

En dan als kers op de taart broedende steppekiekendieven, wie droomt daar nu niet van…

Tekst: Ben Koks Werkgroep, Grauwe Kiekendief & Hisko de Vries, Waarneming.nl
Foto's: Ben Koks (leadfoto: eerste kalenderjaar mannetje steppekiekendief in India, november 2016); Gerard Sterk
Figuren: Waarneming.nl