Zeer zeldzame Doolhofraspzwam op onverwachte locatie

De Doolhofraspzwam (Steccherinum oreophilum; RL: gevoelig) hoort thuis in een meer voedselrijke omgeving. Zo werd hij ooit zelfs in het centrum van Amsterdam gevonden in een holle boom. Het is niet helemaal duidelijk waarom de Doolhofraspzwam zo zeldzaam is. Voedselrijke plaatsen zijn er genoeg en dood hout wordt de laatste deccenia in toenemende mate door beheerders in onze bossen getolereerd. Ook elders in Europa is hij zeldzaam.

De Doolhofraspzwam wijkt duidelijk af van de andere raspzwammen vanwege de overwegend doolhofachtige structuur met de onregelmatige gaatjes en stekeltjes. Ze vormen stroken op het hout van enkele centimeters tot 15 centimeter lengte en meer. De bovenranden van de afzonderlijke stroken vormen afstaande hoedjes. Deze hoedjes bezitten een witte tot roomkleurige, wollige bovenzijde. De Doolhofraspzwam wordt in het veld wel verwisseld met de erop gelijkende Melkwitte irpex (Irpex lacteus), overigens ook een zeer zeldzame korstzwam. Voor specialisten: microscopisch verschilt hij van deze dubbelganger door de aanwezigheid van gespen en doordat dikwandige cystiden een smalle toegespitste top bezitten.

Het Twiske

Het natuur- en recreatiegebied 'Het Twiske' is 650 hectare groot en ligt ten oosten van de A8 bij Zaandam. Het gebied in zijn huidige vorm ontstond in de zestiger en zeventiger jaren tijdens de aanleg van de snelwegen, verkeerspleinen en tunnels in de regio Amsterdam, waarvoor veel zand nodig was. Door de zandwinning onstond een grote zandput, de 'Stootersplas', met een oppervlak van circa 200 hectare. Het gebied heeft een reputatie als groeiplaats van een aantal zeldzame paddenstoelsoorten, waaronder de met uitsterven bedreigde Rafelige champignon (Agaricus subfloccosus; RL: ernstig bedreigd). Tot de bekendste raspzwammen (Steccherinum) behoren de algemeen voorkomende Roze raspzwam (Steccherinum ochraceum) en de Grootsporige raspzwam (Steccherinum bourdotii). Nu blijkt dus ook een zeldzaamheid als de Doolhofraspzwam er voor te komen. In Nederland komen negen soorten raspzwammen voor. De meeste zitten als een korst op het dode hout en bezitten fijne, geïsoleerde stekeltjes. Ze worden gevonden op dode stammen en takken van uiteenlopende boomsoorten, maar opvallend vaak op het hout van Els (Alnus). In het Twiske werd de zeldzame Doolhofraspzwam op dood beukenhout gevonden.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Piet Brouwer
Kaart: Verspreidingsatlas.nl