Eerste Rode Lijst Habitats op land en in zee
Wageningen University & ResearchHet beoordeelde gebied bestrijkt Europa van de Arctische cirkel tot het Mediterrane gebied en in de aangrenzende kustwateren van de Atlantische Oceaan, de Oostzee, de Middellandse Zee en de Zwarte Zee. Meer dan 300 experts hebben hun kennis en ervaring bijgedragen om een beoordeling te geven van de mate van bedreiging van deze Europese habitats.
“De uitkomsten zijn verontrustend,” concludeert projectleider John Janssen. Meer dan een derde van alle leefgebieden op het land is momenteel bedreigd. Het gaat hierbij om meer dan twee derde van alle venen, meer dan de helft van alle soorten grasland, en meer dan de helft van onze meren, rivieren en kusthabitats. Bossen, heiden en struwelen, en stenige habitats staan er wat beter voor. Van de 91 Europees bedreigde, terrestrische habitats komen er 43 in Nederland voor. Voorbeelden van Nederlandse habitats die als ‘bedreigd’ op de lijst staan zijn voedselrijke dotterbloemhooilanden, zoetwater-getijdenrivieren, kalkmoerassen, en extensief beheerde akkers.
In alle Europese kustwateren zijn mosselbanken, zeegrasvelden en habitats van estuaria bedreigd. In de Middellandse Zee loopt ongeveer een derde van alle habitats het risico te verdwijnen, in de Atlantische kustwateren bijna een kwart. Aandacht verdient ook het groot aantal mariene habitats waarvan nog onvoldoende bekend is om überhaupt een beoordeling te kunnen uitvoeren; dit aantal is met name in de Zwarte Zee hoog.
John Janssen: “De Europese habitats gaan achteruit in oppervlakte en kwaliteit door diverse oorzaken. Intensivering van de landbouw en het verlaten van traditionele graasgebieden en hooilanden, ontwatering en vervuiling, invasieve exoten, verstedelijking en aanleg van infrastructuur zijn ernstige bedreigingen voor terrestrische habitats. Op zee vormen vervuiling, eutrofiëring, destructieve vormen van visserij en de aanleg van kustverdedigingen de grootste bedreigingen. Sommige negatieve effecten van klimaatverandering zijn al zichtbaar in zee en op land, en deze zullen in de toekomst erger worden.”
Samen vormen deze habitats een rijke deken van onze vele Europese landschappen op land en in de zee. Ze bieden onderdak aan vele duizenden planten en dieren en verzorgen allerlei ecosysteemdiensten, zoals bescherming van de bodem, vastlegging van CO2 en het tegengaan van de wereldwijde opwarming. Ze brengen waardevolle gewassen voort, onderhouden vee, leveren wild en vis, en voorzien in de behoefte van toeristen en recreanten. Ze geven inspiratie en vreugde aan ieder van ons en vormen een uiterst waardevol erfstuk voor toekomstige generaties.
De Europese Rode Lijst van Habitats biedt een geheel nieuw, allesomvattend middel om de Europese afspraken over bescherming en herstel van land en zee te evalueren. Het omvat een veel bredere range van habitattypen dan alleen die, die beschermd zijn onder de Habitatrichtlijn, en kan op die manier een bijdrage leveren aan het evalueren van de doelstellingen van de Europese Biodiversiteitsstrategie 2020.
De resulterende Europese Rode Lijst van Habitattypen is gefinancierd door de Europese Commissie, en werd gecoördineerd Wageningen Environmental Research (Alterra), in samenwerking met IUCN, NatureBureau en de Britse ecologen Susan Gubbay en John Rodwell.
Meer informatie over de Rode Lijst.
Tekst: Wageningen U&R
Foto's: Gert Jan van Duinen (leadfoto: intact hoogveen in Estland); Saeftinghe kenner, CC BY-SA 3.0-licentie; Parent Géry, CC0 1.0-licentie