De tijd voor Russula's is weer aangebroken

De vondst van de eerste Russula's wordt door sommige mycologen net zo gewaardeerd als de aankomst van de eerste Grutto's uit hun winterverblijf door vogelaars. Voor de waarnemer in kwestie waren het de eerste Russula's van het jaar en dat betekend voor hem de start van het Russulaseizoen. De algemeen voorkomende Scherpe kamrussula (Russula amoenolens) behoord tot een vroeg verschijnende Russula maar die zijn er wel meer. Samen met de eveneens veelvuldig voorkomende Gele Berkenrussula (Russula claroflava) en de Berijpte russula (Russula parazurea) behoort hij tot de Russula's die het eerst worden gevonden.

Scherpe kamrussula

De Scherpe kamrussula heeft een licht grijsbruin tot donkergrijze hoed van 30 tot 65 millimeter doorsnede met een geribbelde rand, de zogenaamde kam. De plaatjes zijn aanvankelijk vuilwit maar worden later grijscréme met vaak wat bruine plekjes. De steel is wit tot licht grijs-wit. De smaak is scherp en de geur doet denken aan Camembert. De kenmerkende geur in combinatie met de scherpe smaak onderscheidt deze Russula van andere erop gelijkende grijsachtige kamrussula's.

Het meest komen vergissingen voor met de erop gelijkende en eveneens algemeen voorkomende Onsmakelijke kamrussula (Russula pectinatoides). Deze heeft echter een milde smaak met een wrange nasmaak in de keel en een ranzige geur. De steelbasis is, anders dan bij de Scherpe kamrussula, (meestal) bruingevlekt.

Russula's

In Nederland komen circa 125 russulasoorten voor. Russula's behoren ongetwijfeld tot de kleurrijkste paddenstoelen die er zijn. Dat komt vooral door de contrasterende kleuren van de verschillende onderdelen van de meeste Russula's. De (meestal) witte steel staat in sterk contrast met de kleuren van het hoedoppervlak en de plaatjes. De hoedkleur van Russula's kan zo'n beetje alle kleuren van het spectrum hebben: van wit tot kanariegeel of bloedrood met overgangen daartussen. De kleur van de plaatjes variëert van wit tot oranjegeel.

Ondanks hun opvallende verschijning zijn er een aantal soorten die in het veld lastig of zelfs onmogelijk op naam te brengen zijn. De belangrijkste redenen zijn de kleuren die nogal variabel kunnen zijn en omdat een aantal soorten sprekend op elkaar kunnen lijken. De oplossing is microscopische determinatie, hoewel je daar een microscoop voor nodig hebt en dure, soms moeilijk te verkrijgen, determinatieliteratuur. Toch blijven er genoeg soorten over die wél in het veld op naam gebracht kunnen worden. Smaak en geur, de verkleuring van het vlees bij beschadiging en kennis van de standplaatsvoorkeuren spelen hierbij een belangrijke rol. Ook testjes met chemicaliën uit druppelflesjes kunnen hierbij helpen, daarbij wordt een kleuromslag verkregen. Onmisbaar is het gebruik van ijzersulfaatkristallen (Feso4). Hiermee kan worden aangetoond of een Russula al of niet tot de groep van de Vissige russula's behoort. Een groene uitslag, goed te zien op het wit van de steel, betekent een Russula uit de groep van de vissige russula's. Een kleurloze, gele tot rode uitslag wijst op andere soorten. Omdat maar weinig mycologen zich intensief met Russula's bezighouden, bestaat de kans dat er nog onbekende soorten te ontdekken zijn in binnen en buitenland.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging