Dassenkalender oktober: Sociale structuren bij de das

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging [land] op [publicatiedatum]

Naar de sociale structuur bij dassen is vooral in Engeland veel onderzoek gedaan. Over het algemeen leven dassen hier in familiegroepen waarbij er naast één volwassen man, meerdere volwassen vrouwtjes kunnen leven samen met hun nageslacht. Maar dat nageslacht hoeft niet per sé van de burchtheer te zijn…

Op veel plekken in Nederland leven dassen in een iets eenvoudiger verband. Een burcht wordt bezet door een volwassen man en vrouw en hun jongen. In het studiegebied Kop van Drenthe geldt dit zelfs voor alle achttien burchten die in de afgelopen jaren zijn gevolgd. In het Hart van Drenthe waren we dit jaar echter voor eerst live getuige van het fenomeen waarbij twee vrouwtjes jongen kregen op dezelfde burcht. Engelse taferelen dus.

De aanname daarbij is dat de sociale structuur zoals hierboven beschreven zich pas manifesteert als de dichtheid aan dassen toeneemt en burchten oud en groot genoeg zijn. De dassen in een dergelijke familiegroep zijn in een bepaalde mate wel genetisch aan elkaar verwant, maar hoeven geen familie in de eerste graad te zijn. Het is bekend dat vrouwtjes dassen in het paarseizoen op zoek gaan naar mannen buiten de familiegroep, waarschijnlijk om inteelt te voorkomen. Ook mannen proberen op hun beurt nog wel eens een buurvrouw tot een affaire te verleiden.

Maar naar wat de exacte verhoudingen op een dassenburcht zijn blijft het vooralsnog gissen. Er zijn studies die suggereren dat de vrouwtjes dominant zijn ten opzichte van de mannetjes en dat zogende vrouwtjes dominant zijn en ten opzichte van niet zogende vrouwtjes. Deze resultaten konden tot nu toe echter niet bevestigd worden. Wel een duidelijk verband is aangetoond tussen de mate van agressie tussen de familieleden, de grootte van de groep en de grootte van het territorium.

Het kijken naar de Engelse situatie kan wat vervelend worden, maar het geeft ook een goed inzicht in mogelijk ontwikkelingen in Nederland. Hier groeit en verdicht de populatie nog steeds. Daarbij komt wel eens het (angst)beeld bovendrijven van tientallen dassen op een burcht met daarop volgend een toenemende overlast in de landbouw. Het gemiddelde aantal volwassen dassen blijft zowel in Engeland als in de rest van Europa toch op drie steken.

Dassenfamilies kunnen toch groeien doordat het nageslacht niet wegtrekt. Deze dieren nemen dan, ook al zijn ze wel geslachtsrijp, niet deel aan de voortplanting. De Britse dassenonderzoeker Tim Roper suggereert bovendien dat een nieuwe burcht niet meteen groot genoeg is om jongen te bergen. Dit idee kunnen we ondersteunen met eigen onderzoek. Ook in Drenthe duurt het soms meerdere jaren voordat een nieuw gevestigd paar jongen voortbrengt in een burcht.

Hoe dan ook, er wordt regelmatig gezegd dat we tegenwoordig zo’n beetje alles wel weten van dassen, maar uit het bovenstaande blijkt maar weer eens dat we juist nog maar heel weinig weten.

Jaar van de das
De Zoogdiervereniging en Das&Boom hebben 2015 uitgeroepen tot Jaar van de Das. Kijk voor meer informatie op www.jaarvandedas.nl.

Tekst: Aaldrik Pot, Zoogdiervereniging & Staatsbosbeheer
Foto: Erik Boertien