Vogels vluchten massaal voor vuurwerk

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland op [publicatiedatum]

Niet iedereen houdt van vuurwerk. Dat blijkt uit het grote aantal meldingen van overlast op het meldpunt vuurwerkoverlast in de afgelopen week. Ook vogels houden niet van het menselijke lawaai rond de jaarwisseling. Ze gaan bij duizenden de lucht in tijdens Oud en Nieuw. De speciale vogelradar in De Bilt kleurt net na 00.00 uur steevast oranjerood.

Radar
Rond Oud en Nieuw wordt er bijna 11 miljoen kilogram vuurwerk afgestoken in Nederland. Deze grote hoeveelheid zorgt niet alleen voor lawaai en stank, maar brengt ook een groot deel van de vogels in beweging. Met name watervogels reageren sterk op afgestoken vuurwerk. Ieder jaar wordt de verplaatsing van eenden en ganzen tijdens de jaarwisseling in kaart gebracht door een speciale weerradar in De Bilt. Deze meet sinds 2007 de aantallen watervogels die binnen een straal van 40 kilometer vanaf de radar in beweging komen. Beelden van de radar laten zien dat net na 00.00 op sommige plekken meer dan duizend vogels per vierkante kilometer de lucht in gaan. Verstoord door knallen en flitsen vliegen ze gemiddeld op 500 meter hoogte.

Watervogels
De radar staat ingesteld op het meten van grote vogels, zoals eenden en ganzen. Daarvan zijn er tijdens Oud en Nieuw meer dan twee miljoen aanwezig in ons land. Net voor de jaarwisseling, als het buiten rustig is, slapen en foerageren deze vogels in de waterrijke gebieden. Net na de klok van twaalf volgt een uitbarsting van vuurwerk. Op de radar is te zien dat op dat moment grote aantallen watervogels de lucht in gaan boven meren, wetlands en uiterwaarden. Nadat de eerste gelukwensen zijn gedeeld en het even wat rustiger is, volgt doorgaans een tweede serie aan vuurwerklawaai. Op de radar is dan te zien hoe opnieuw duizenden vogels het luchtruim verkiezen om uit te wijken naar onbewoonde gebieden. Daarbij vliegen vogels tot wel enkele honderden meters hoog, om daar soms wel een half uur rond te blijven vliegen. Als een uur na de jaarwisseling de rust weer terugkeert, zijn ook de meeste vogels weer aan de grond.

Paniek
Duidelijk is dat deze plotselinge situatie voor een massale reactie bij vogels zorgt; de radar laat een paniekbeeld zien. Hoewel paniek niet meteen dodelijke gevolgen hoeft te hebben, zijn de effecten alleszins negatief. Vogels verbruiken onverwacht meer energie en kunnen gedesoriënteerd raken. Ze moeten op zoek naar een nieuwe slaap- of voedselplek en kunnen daarbij crashen tegen onbekende obstakels, zoals hoogspanningskabels. Deze risico's zijn echter nog niet gedetailleerd onderzocht.

Meekijken
Wie nieuwsgierig is geworden naar de radarbeelden, kan een kijkje nemen op de website van de Universiteit van Amsterdam (UvA).

Tekst en foto: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland