Katten helpen muizen tellen
Bericht uitgegeven door de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Katten zijn gewiekste jagers. Ze maken in Vlaanderen jaarlijks naar schatting 10 miljoen muizenslachtoffers. Maar door hun jachttrofeeën te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek zijn de gevangen prooien toch niet helemaal voor niets gestorven. Om een beter zicht te krijgen op de verspreiding van muizen in Vlaanderen roept de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt de hulp in van katten en hun eigenaars. Via de actie ‘Wat vangt de kat?’ vragen we kattenbaasjes om foto’s door te sturen van de muizen die hun kat naar huis brengt.
Muizenonderzoek is een gecompliceerde onderneming. De diertjes zijn klein, schuw en leven vooral ’s nachts. Er zijn dan ook bijzonder weinig gegevens beschikbaar over de verspreiding van de verschillende soorten muizen in Vlaanderen, zowel voor veel voorkomende als voor zeldzame muizen. Om daar verandering in te brengen roept de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt 2013 uit tot het Jaar van de Muis. Naast de ‘Wat vangt de kat’ zal er ook een intensieve meetcampagne opgezet worden met vallen waarin de diertjes levend worden gevangen en door het uitpluizen van braakballen van uilen. Die zal worden uitgevoerd door de specialisten van Natuurpunt.
Muizen in Vlaanderen
In Vlaanderen leven in totaal een twintigtal soorten muizen. Die vormen een hoofdonderdeel van het dieet van uilen, roofvogels, vossen, marterachtigen en heel wat andere wilde dieren. Maar er zijn aanwijzingen dat het niet zo goed gaat met de Vlaamse muizen. Zo blijkt uit braakballenonderzoek dat de veldmuis in de problemen zit. Dat is dan weer slecht nieuws voor de kerkuil, voor wie veldmuizen de belangrijkste voedselbron vormen.
Hoe doe je mee?
- Als je kat een muis naar huis brengt, leg die dan op een wit papier om te fotograferen, liefst met een latje erbij. Let op: muizen niet met blote handen aanraken! Neem een stokje of wegwerphandschoenen.
- Neem de foto’s overdag, zonder flits.
- Stel goed scherp
- Neem een foto van het zij-aanzicht van de muis. Zorg dat zowel het lijf als de staart goed zichtbaar zijn op de foto
- Neem een foto van de onderkant van de achterpoot en een detail van het oor.
- Neem een foto van de tanden
- Ga naar www.watvangtdekat.be en laad je foto’s op.
Negen meest voorkomende muizen in Vlaanderen
De muizensoorten in Vlaanderen kunnen onderverdeeld worden in vier groepen van nauwer verwante soorten:
- Ware muizen (huismuis, bosmuis, dwergmuis)
- Spitsmuizen (huisspitsmuis, bosspitsmuis, dwergspitsmuis)
- Woelmuizen (aardmuis, rosse woelmuis)
- Slaapmuizen (eikelmuis)
1. Huismuis (Mus musculus)
- Lange staart en oren
- Grote ogen
- Grijze vacht zonder scherpe grens tussen rug en buik
Status: Algemeen
Habitat: In Vlaanderen: in of rond menselijke bouwsels
2. Bosmuis (Apodemus sylvaticus)
- Lange staart en oren
- Grote ogen
- Geelbruine rug en witte buik met scherpe scheidingslijn ertussen.
Status: Algemeen
Habitat: Overal waar voldoende dekking is zoals bossen, houtkanten en ruigtes.
3. Dwergmuis (Micromys minutus)
- Klein (kopromplengte 5-8 cm)
- Staart even lang als lichaam
- Oren grotendeels onder de vacht verborgen
Status: Vrij algemeen
Habitat: Hoge dichte kruidlaag zoals hooilanden, rietvelden, graanakkers en ruigtes.
4. Huisspitsmuis (Crocidura russula)
- Spitse snuit
- Witte tanden
- Grijze vacht zonder scherpe grens tussen rug en buik
Status: Algemeen
Habitat: Open en halfopen gebieden zoals weilanden, tuinen en wegbermen.
5. Bosspitsmuis (Sorex araneus)
- Spitse snuit
- Grijze buik en donkerbruine rug
- Tanden hebben rode punten
Status: Algemeen
Habitat: Plaatsen met een goed ontwikkelde vegetatie, waaronder de bodem koel en vochtig blijft: bossen met ondergroei, parken, bermen, heide, duinen en rietkragen.
6. Dwergspitsmuis (Sorex minutus)
- Spitse snuit
- Tanden hebben rode punten
- Klein (kopromplengte 4-6 cm lang)
Status: Vrij algemeen
Habitat: Gelijkaardig aan bosspitsmuis, maar meer in vochtige gebieden.
7. Aardmuis (Microtus agrestis)
- Stompe kop
- Korte staart (minder dan 1/3 van de kopromplengte)
- Oren grotendeels bedekt door haren
Status: Vrij algemeen
Habitat: Vochtige kruidenvegetaties zoals natte hooilanden
8. Rosse woelmuis (Myodes glareolus)
- Stompe kop
- Vrij lange staart (30-60% van de kopromplengte)
- Rossige vacht
Status: Vrij algemeen
Habitat: Loofbossen met dichte ondergroei
9. Eikelmuis (Eliomys quercinus)
- Middelgroot knaagdier (kopromplengte 10-17 cm)
- Sterk behaarde staart
- Zwart ‘zorro’-masker
Status: Zeldzaam, maar meest algemene in Vlaanderen van de slaapmuizen.
Habitat: Loofbossen met bomen van verschillende leeftijden en veel struiken
Tekst: Kris Boers en Diemer Vercayie, Zoogdierenwerkgroep Natuurpunt
Foto's: Hugo Willocx