Vingerhoedje schadelijk voor gezondheid

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op woensdag 20 april 2011

Het Vingerhoedje is een zeldzame lentepaddenstoel in Nederland. Het Vingerhoedje wordt wel eens tot de eetbare paddenstoelen gerekend, maar dit is niet geheel zonder risico voor de kok én zijn gasten. Bij het verhitten komen namelijk giftige stoffen vrij, en als deze niet allemaal verdampen hopen ze zich na consumptie op in het lichaam.

Het Vingerhoedje (Verpa conica) is een merkwaardige lentepaddenstoel. Het hoedje hangt vrij van de steel en het geheel lijkt op een klein bruin vingerhoedje dat op een potlood balanceert. Hoewel ze wel eens worden aangezien voor een morielje, behoren ze niet tot de echte morieljes. De hoedjes van morieljes zijn in ieder geval gedeeltelijk aan de steel verbonden en hebben niet zo'n gladde structuur als die van de Vingerhoedjes. De gehele buitenzijde van het hoedje produceert sporen.

Er zijn aanwijzingen dat het Vingerhoedje, waarvan tot nu toe meestal gedacht is dat het een sapotrofe* levenswijze heeft, ook als een mycorrhiza** paddenstoel door het leven kan gaan. In ieder geval vind je ze vaak in de buurt van bomen op een voedzame, wat kalkrijke bodem en worden ze opvallend vaak in de buurt van meidoorn struiken gezien. Het Vingerhoedje is zeldzaam in Nederland, maar heeft een groot verspreidingsgebied over het Noordelijk halfrond.

Sommige mensen eten het Vingerhoedje, maar dat is geen goed idee. Het Vingerhoedje zet suikers namelijk om in bepaalde soorten alcohol die wel eens vergeleken zijn met benzineachtige substanties. Geen aantrekkelijke gedachte dus. Het belangrijkste giftige alcohol dat het Vingerhoedje bevat is monomethylhydrazine (MMH). Deze stof verdampt als de Vingerhoedjes bij een hoge temperatuur worden gekookt. Voor de gezondheid van de kok is het belangrijk om bij dit kookproces de ruimte goed te ventileren. Als ze goed bereid zijn, zijn de paddenstoelen daarna niet meer giftig. Helaas kan het vergif zich onmerkbaar opbouwen in het lichaam totdat een schadelijke hoeveelheid is bereikt. En extra reden dus om deze in Nederland zeldzame paddenstoel beter te laten staan.

* sapotrofe paddenstoelen leven van dood materiaal
** mycorrhiza paddenstoelen leven samen met een boom of struik

Tekst en foto: Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging
Kaartje: Verspreidingsatlas Paddenstoelen