Het hoe en waarom van de herfstkleuren

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender op [publicatiedatum]

Het is herfst. De bladeren beginnen te verkleuren. Per boomsoort kunnen de herfstkleuren sterk verschillen. Van geel en bruin tot oranje en rood. Als ze bij gunstig weer aan de bomen blijven hangen, tijdens een zogenaamde ‘Indian Summer’, is dat een prachtig gezicht.

De bladverkleuring begint steeds meer op gang te komen. Sommige bomen zijn al helemaal verkleurd, andere zijn nog helemaal groen. Waarom verkleuren bomen eigenlijk? En hoe gaat dat in zijn werk?

Groen
Bladeren van loofbomen bevatten chlorofyl. Dit chlorofyl zorgt ervoor dat planten van de lente tot en met de herfst met behulp van zonlicht koolstofdioxide en water kunnen omzetten naar allerlei complexe stoffen (zetmeel, suikers) en zuurstof. En deze stof zorgt ook voor de groene kleur van de bladeren. Chlorofyl absorbeert alle zichtbare kleuren die aanwezig zijn in het zonlicht, behalve groen. Het groene licht wordt teruggekaatst, waardoor wij de bladeren als groen zien.

Herfstkleuren
Tijdens het groeiseizoen wordt continu chlorofyl aangemaakt en gebruikt. In het najaar neemt de lichtintensiteit van de zon af. Hierdoor maken bomen minder chlorofyl aan. Niet alleen de lichtintensiteit is belangrijk voor bladverkleuring. Ook de temperatuur en de hoeveelheid neerslag spelen een rol. Na een paar (lichte) nachtvorsten komt bladverkleuring vaak goed op gang. Voordat de bladeren afsterven, trekken de bomen het chlorofyl dat nog aanwezig is terug uit de bladeren en slaan het op in de takken. In de bladeren zijn nog andere pigmentstoffen aanwezig. Die worden zichtbaar als het chlorofyl verdwijnt.

Anthocyaan is rood van kleur, xantofyl is geel en caroteen oranje. Deze verschillende kleurstoffen bepalen samen de kleur van de herfstbladeren. De kleur van de bladeren verschilt per boomsoort, maar hangt ook af van de plek waar de boom staat, en van het weer.

Indian summer
Heel soms komt in Nederland een ‘Indian summer’ voor. Mooie rustige, warme, zonnige nazomerdagen en -nachten zonder nachtvorst zorgen er dan voor dat de bladeren wel verkleuren, maar niet van de bomen vallen. Dit levert prachtige beelden op van bomen die volop in herfstkleur staan. Wat zou deze herfst ons brengen?

Tekst: Wichertje Bron, De Natuurkalender
Foto’s: Arnold van Vliet, Anne Oosterbaan