Lengende dagen betekent: zingende vogels

Het is een geluid dat we associëren met de lente: fluitende vogels. Maar met een beetje geluk hoeven we niet tot in maart te wachten op deze natuurlijke wekkers. Want als de dagen weer langer worden en het niet te koud is, kunnen we binnenkort alweer genieten van vrolijke fluittonen. Lengende dagen en hogere temperaturen beïnvloeden de hormoonhuishouding van vogels namelijk zo dat ze gaan zingen.

Zangvogels communiceren door lichaamstaal en vooral ook door hun zang. Er zijn ook vogels die niet zingen, maar op een andere manier communiceren. De ooievaar bijvoorbeeld, kleppert met zijn snavel om de aandacht van zijn of haar partner te krijgen.

Het geluid dat vogels maken is te onderscheiden in zingen en roepen. Over het algemeen is de roep een kort en simpel geluid dat door zowel mannetjes als vrouwtjes kan worden geproduceerd op elk moment, bijvoorbeeld als alarmroep. De zang is vaak een lang en complex lied, dat alleen mannetjes zingen tijdens het broedseizoen. In het voorjaar proberen mannetjes met hun zang een vrouwtje te veroveren en hun broedgebied af te bakenen. Voor het mannetje is het belangrijk om mooier te zingen dan de buurman: zo vergroot hij de kans om een vrouwtje te imponeren.

Het verschil in zang tussen vogelsoorten wordt bepaald door hun uiterlijk én de omgeving waar de vogels voorkomen. Een onopvallende vogel zingt over het algemeen luider dan een vogel met een opvallend verenkleed. Onopvallende vogels moeten zich juist kenbaar maken met hun zang, terwijl andere vogels meer kunnen imponeren met hun verenkleed. Vogels die in een dichte vegetatie leven en broeden, zingen doorgaans luider dan vogels in het open veld. Het hoempen van de roerdomp in een dichte rietvegetatie is soms al op twee kilometer afstand te horen.

Vogels zingen van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Vanaf een half uur voor tot een uur na zonsopkomst zingen zij het uitbundigst. De merel is de eerste vogel die ’s ochtends begint met zingen. Zo’n half uur, driekwartier voor zonsopkomst zijn de eerste tonen van deze luidruchtige zangvogel te horen. Wie weet binnenkort al in uw tuin!

Tekst: Nadja Jansma, Vogelbescherming Nederland

Foto: Ruud van Beusekom