Oranje heksenkruidroest weer gevonden in Nederland

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging op zaterdag 20 juni 2009

De plantenparasitaire schimmel oranje heksenkruidroest is afgelopen week voor het eerst sinds 30 jaar weer aangetroffen. In het landgoed Hemmen bij Zetten, op groot heksenkruid. Deze schimmel behoort tot de roestschimmels.

Roestschimmels zijn plantenparasieten waarvan in Nederland zo’n 200 soorten voorkomen. Gewoonlijk zijn ze erg specifiek: oranje heksenkruidroest (Pucciniastrum circeae) komt bijvoorbeeld alleen voor op heksenkruid. Oranje heksenkruidroest is heel eenvoudig te herkennen aan de minuscule, oranje plekjes (kleiner dan 1 millimeter in diameter) aan de onderzijde van de groene bladen. Er komt nog een roest voor op heksenkruid: bruine heksenkruidroest. De naam zegt het al, deze vormt bruine plekjes aan de onderzijde van de bladen. Maar ook microscopisch is er een duidelijk onderscheid.

Oranje heksenkruidroest hoort van nature thuis op heksenkruid. Echt veel schade richt hij niet aan, want de planten bloeien gewoon. Dat is wel anders bij een reeks aan roestschimmels die wordt aangetroffen in de landbouw. Zo zorgen andere soorten roestschimmels in de teelt van bijvoorbeeld graan, koffie, pinda en soja voor erg veel problemen, met een hoog gebruik aan bestrijdingsmiddelen tot gevolg.

Voor zover bekend is oranje heksenkruidroest nog maar vier keer eerder in Nederland aangetroffen. Misschien komt dat doordat de schimmel een erg onopvallend leven leidt en zeldzaam is, maar het komt ook doordat de roestschimmels in de natuur nauwelijks aandacht krijgen. Dit komt onder andere door het gebrek aan goede documentatie: het laatste overzicht van roestschimmels in Nederland stamt uit 1883! Op dit moment wordt gewerkt aan een inventarisatie van roestschimmels in Nederland, met als doel hierover een voor amateurs en professionals handzame determinatiesleutel te publiceren.

Tekst en foto: Aad Termorshuizen, Nederlandse Mycologische Vereniging