Kardinaalsmuts: geliefd bij mens en dier

Bericht uitgegeven door de Natuurkalender op maandag 8 september 2008

In de nazomer en de herfst is de kardinaalsmuts in volle glorie te bewonderen. Op dit moment zijn de opvallende rozerode vruchten rijp. Wanneer deze open barsten komen er feloranje zaden tevoorschijn. Over een paar weken maken de vruchten plaats voor prachtig rozerode herfstblaadjes. Veel dieren, van konijnen tot stippelmotten, gebruiken de kardinaalsmuts voor voedsel en beschutting.

Wereldwijd bestaan er wel acht à negenhonderd verschillende kardinaalsmutssoorten. Eén soort komt van oorsprong in Nederland voor: de wilde kardinaalsmuts. Daarnaast zijn er in parken en tuinen veel gekweekte variëteiten te vinden. De kardinaalsmuts moet zijn populariteit niet van zijn bloei hebben: de kleine, groen-witte bloemetjes vallen nauwelijks op. De helder gekleurde, steenrode, dieproze of purperrode doosvruchten (waar de soort zijn naam aan dankt) zijn veel indrukwekkender. En in de herfst kleuren de lichtgroene bladeren, die opvallend lichter zijn dan de twijgen, prachtig rozerood.

Vogels als lijsters, mezen en roodborstjes doen zich hier graag te goed aan de vruchten. Op deze manier zorgen zij ook voor de zaadverspreiding. Voor mensen zijn de zaden, evenals de andere delen van de plant, giftig. Om de verschijning van de vruchten en de herfstblaadjes wordt de kardinaalsmuts echter graag aangeplant.

Naast vogels, maken ook andere dieren dankbaar gebruik van de kardinaalsmuts. Wereldwijd gezien bestaat er een opvallende relatie tussen stippelmotten en de kardinaalsmutsfamilie: meer dan de helft van de stippelmotten is afhankelijk van een kardinaalsmutssoort. In Nederland gaat het om de kleine en de grote kardinaalsmutsstippelmot. Beide soorten gebruiken de struik om hun eieren in te leggen en hun rupsen groot te brengen. In de zomer spinnen grote kardinaalsmutsstippelmotten hele struiken in; later zien de struiken er vaak erg gehavend uit door rupsenvraat. De struiken ondervinden hier echter geen blijvende schade van.

In de winter vormt de bast van kardinaalsmutstakken een belangrijke voedselbron voor konijnen. De rondom geschilde takken en stammetjes sterven hierdoor vaak af. De struik kan dit goed opvangen door waterloten en ondergrondse uitlopers aan te maken. Tenslotte zoeken reeën graag dekking in hoge kardinaalsmutsstruwelen: zij kunnen zich geruisloos verstoppen tussen de soepele, doornloze takken.

Nu is de tijd om de bijzondere vruchten van deze veelzijdige struik te bewonderen. Over een paar weken kunt u nog eens terug gaan voor zijn prachtige herfsttooi.

Tekst: Sara Mulder, de Natuurkalender
Foto vrucht: Wikipedia, GNU Free Documentation License
Foto bloei: Kurt Stueber, GNU Free Documentation License
Bron: Nederlandse Oecologische Flora (Weeda et al. 1987)