Wilde katten in Nederland?

Bericht uitgegeven door de Zoogdiervereniging op [publicatiedatum]

Onlangs werd een mogelijk wilde kat onderzocht die was gevonden in Limburg. Vermoedelijk was dit geen wilde kat maar het doet wel een vraag rijzen: komen er eigenlijk wilde katten voor in Nederland?

Vroege Vogels Radio was erbij toen onlangs onderzoek werd gedaan naar een dode kat uit het Limburgse Heijenrath. Deze kat was bijzonder groot. De vraag was dan ook of dit wel een gewone huis-, tuin- en keukenkat was of een echte wilde kat?

Onderzoek aan darmen, schedel en DNA moet uitwijzen of het een echte wilde kat betreft, of een kruising met een 'gewone' kat. Het definitieve resultaat is er nog niet maar vermoedelijk was dit geen wilde kat, hooguit een hybride. Beluister de reportage van Vroege Vogels rond de snijtafel van Alterra waar onderzoekers het dier onderzochten (vanaf de 38ste minuut).

Dit voorbeeld geeft het belang aan van het doorgeven van dit soort waarnemingen, want het zijn zeer schuwe dieren die zich overdag niet laten zien. De Zoogdiervereniging wil graag de verspreiding van wilde katten in Nederland in kaart brengen. U kunt waarnemingen doorgeven via waarnemingen@zoogdiervereniging.nl.

Eerdere waarnemingen
In 2006 werd duidelijk dat drie waarnemingen van mogelijk wilde katten uit de periode 1999 tot en met 2004 met zekerheid gedetermineerd konden worden als wilde katten. Het ging om waarnemingen bij Nijmegen (1999), Vaals (2002) en Heeze, Noord-Brabant (2004). De eerste twee waren vondsten van dode dieren, respectievelijk een mannetje en een vrouwtje. De waarneming bij Heeze betrof de vangst van een jong mannetje. De eerste twee dieren zijn gedetermineerd op basis van de schedel en uiterlijke kenmerken, het derde tevens op basis van DNA-analyse. Zie voor meer informatie de publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift van de Zoogdiervereniging (Lutra 48(2): 67-90).

Roofdierdeskundige Jaap Mulder zette in december 2006in het Bovenste Bos bij Epen (Limburg) een wilde kat  op de foto met behulp van een cameraval. Op zijn website vindt u meer informatie, foto's en een rapport hierover. Ook in het tijdschrift Zoogdier verscheen een artikel over zijn zoektocht naar de wilde kat. 

Waar komen de dieren vandaan?
Het is vrijwel zeker dat de dieren niet in Nederland geboren zijn. Het mannetje dat bij Heeze gevangen is, werd in 2003 voor een jonge 'huiskat' aangezien en vanuit de Vogezen (Frankrijk) naar Nederland meegenomen, waar hij na ongeveer een half jaar van huis wegliep. Zie ook het artikel hierover in Zoogdier. Na metingen aan het dier verricht te hebben is deze kat weer losgelaten. De andere twee dieren zijn hoogstwaarschijnlijk wel op eigen gelegenheid naar Nederland gekomen. In de Eifel (Duitsland) bevindt zich een populatie wilde katten die de afgelopen 15 jaar sterk is gegroeid. In het noordelijke deel van de Eifel zou nu een populatie van 200 tot 250 dieren leven. De noordgrens van dit gebied ligt op nog geen 20 kilometer ten zuidoosten van Vaals.

Romeinen
De wilde kat (Felis silvestris) was eeuwenlang afwezig in Nederland. Wilde katten kwamen tot in de Romeinse tijd in Nederland voor. Kort daarna, in de eerste eeuwen van onze jaartelling, zijn ze waarschijnlijk verdwenen als gevolg van ontbossing, klimaatsverandering en vervolging. Hoe snel dit proces verliep is onduidelijk, omdat met de Romeinen ook de huiskat zijn intrede deed en verwarring tussen beide soorten erg gemakkelijk is. Opvallend is dat wilde katten nauwelijks in de literatuur vermeld worden, terwijl andere opvallende zoogdieren als otter, bever, wolf en lynx wel regelmatig genoemd worden en hun verdwijnen relatief goed gedocumenteerd is. Pas in de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw werden weer vondsten van katten gemeld; mogelijk wilde katten, maar zekerheid hierover is er niet. 

Tekst: Zoogdiervereniging
Foto: Vara Vroege Vogels en Jaap Mulder