Lichtpuntje voor de zomertortel

De zomertortel is een prachtig getekende duif en het is de enige duivensoort die de winter buiten Nederland doorbrengt. Ze trekken in september of oktober weg in zuidwestelijke richting, via West-Frankrijk en het Iberisch schiereiland, naar de Sahel-zone in West-Afrika. De andere Nederlandse duivensoorten blijven in ons land. Eind april of begin mei keren de zomertortels dan weer terug in Nederland. Er leven nog enkele honderden broedparen bij ons (schatting van 2018 tot 2020: 600 tot 900 paren).  

Enorme afname

Al tijdenlang nemen de aantallen zomertortels in heel West-Europa enorm af. Sinds halverwege de jaren zeventig van de vorige eeuw is de afname zelfs meer dan 85 procent. De voornaamste oorzaken zijn de intensivering van de landbouw en de jacht in landen rondom de Middellandse Zee. 

Europees actieplan

Het lichte herstel van de zomertortel, vooral in zuidelijk Europa, is een direct gevolg van een Europees actieplan om de zomertortel er weer bovenop te helpen. Dit actieplan is door de RSPB (Engelse BirdLife-partner) opgesteld in opdracht van de Europese Commissie. Het aan banden leggen van de voorheen excessieve jacht op de zomertortel was een belangrijk onderdeel ervan. Dit heeft er uiteindelijk in geresulteerd dat er een wetenschappelijk advies kwam om de jacht langs zowel de westelijke (via onder andere Frankrijk en Spanje) als de oostelijke trekroute (via onder andere Malta, Griekenland, Bulgarije en Roemenië) in ieder geval tijdelijk te staken. Helaas werd dit advies alleen in de westelijke route daadwerkelijk opgevolgd, maar daar is nu dus ook voor het eerst in jaren iets van herstel te zien. In de oostelijke route is daar nog geen sprake van, al is het bemoedigend dat Oostenrijk nu ook heeft besloten om komend najaar de jacht helemaal te sluiten.

Noodmaatregelen  

In Nederland ging Vogelbescherming aan de slag met het actieplan. Dankzij bijvoeren door enthousiaste vrijwilligers kregen zomertortels op de weinige plekken waar ze nog voorkomen in Nederland extra voedselhulp – iets wat in Engeland goed heeft gewerkt. Ook in ons land maken de zomertortels goed gebruik van zulke voerplekken. Daarnaast is Vogelbescherming nauw betrokken bij het zenderonderzoek naar de voedselecologie van zomertortels in Zeeland en de effectiviteit van speciaal voor zomertortels aangelegde kruiden- en zadenrijke voedselveldjes. 

Zorgpunt

Jules Bos van Vogelbescherming Nederland heeft het vermoeden dat de excessieve jacht, zoals die tot enkele jaren geleden bestond, de belangrijkste reden is waarom de aantallen in ons land zo enorm zijn afgenomen. Bos: "Voor ons is de hamvraag of en wanneer wij hier in Nederland iets gaan merken van het stopzetten van de jacht in Zuidwest-Europa. Gaat zich dat ook vertalen in meer Nederlandse broedgevallen? Daarvoor is het geconstateerde herstel nu nog wat pril, maar op termijn misschien wel? Een zorgpunt is wel dat, nu er sprake lijkt te zijn van enig herstel, de juridische basis onder het stoppen van de jacht meer onder druk komt te staan. Onder druk van politieke lobby komt dan openstelling van de jacht helaas mogelijk ook weer in beeld. Maar de grote winst van het actieplan is dat de jacht in Zuid-Europa nooit meer zal terugkeren naar het niveau zoals dat voor 2020 bestond, met het afschieten van naar schatting één miljoen zomertortels per jaar."  

Meer informatie

• Het artikel van Birdlife.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Foto's: Hans Peeters, Jan Kees Schwiebbe