Natuurjournaal 2 juli 2024

De akelei-uil is een zeldzame nachtvlinder. De meeste waarnemingen in Nederland komen uit de Biesbosch. Daar kan je de vlinder tegenkomen van juni tot september. De akelei-uil is dan in het laatste stadium van zijn leven. Hij is vorig jaar zomer als rups uit het ei gekropen en nu, na tien maanden in een rupsenlijf, verpopt tot vlinder. Op het eerste gezicht is de akelei-uil bruin, zoals veel nachtvlinders. Om niet in een vogelsnavel te eindigen willen ze overdag zo min mogelijk opvallen. Van dichtbij bekeken heeft akelei-uil een paarsachtige gloed en op de voorvleugel bevindt zich een opvallende goudkleurige C. Zijn wetenschappelijke naam Lamprotes c-aureum verwijst naar dit kenmerk. De verklaring van de Nederlandse naam is nog eenvoudiger: akelei-uilen hebben kieskeurig nageslacht, ze leggen hun eitjes alleen op poelruit, akeleiruit en akelei. 

Poelruit houdt van natte voeten, de plant groeit vooral in moerassen, rietlanden en langs rivieren. Hij staat soms in grote groepen langs de oevers en trekt met zijn sterk geurende bloemen allerlei insecten aan. Het is een typische geur die je snel herkent als je hem eenmaal hebt geroken. In je tuin is deze insectenlokker een goede kandidaat, in de (half)schaduw op vochtige grond doet de poelruit het prima. Behalve de poelruit zijn er nog meer ‘ruiten’ in Europa te vinden. In Nederland kan je ook de kleine ruit en de akeleiruit aantreffen, al zijn die allebei een stuk zeldzamer. Bij alle soorten uit dit geslacht heeft het blad in omtrek de vorm van een ruit. Ook in andere talen komt deze verwijzing terug (‘rue’ in het Engels, ‘Raute’ in het Duits).

Tekst: Ineke Radstaat, Nature Today
Foto's: Ed van der Es, Wikimedia commons; Hans Dekker, Saxifraga