De Vergroeningsgolf in Tiel beste Groene Icoonproject 2023

Uitdaging om gebied te vergroenen

Provincie Gelderland organiseerde dit jaar de 2e Challenge Groene Icoonprojecten. Zij daagde inwoners, ondernemers en gemeenten uit om een ontwerp en uitvoeringsplan te maken om een versteend gebied te vergroenen en beter bestand te maken tegen extreme weersinvloeden. Daarnaast werd gevraagd om plannen met maatschappelijke waarde en een iconische uitstraling.

Een onafhankelijke jury koos de acht beste plannen. Zij krijgen elk tot € 100.000 om hun plan uit te voeren. De acht initiatieven gaan allemaal met hun plan aan de slag.

De top drie onder de prijswinnaars

De jury gaf de meeste punten aan de 'Vergroeningsgolf in Tiel', het 'Prins Clausplein' in Dinxperlo en de 'Berkel in de Stad' uit Zutphen. Het Prins Clausplein verandert van een plein vol steen in een groene plek voor mens, dier en plant die de gevolgen van klimaatverandering kan opvangen. Door verschillende routes, waaronder een dementievriendelijke route, kunnen bezoekers genieten van het groen en elkaar ontmoeten. Kinderen kunnen spelen bij een waterspeelplek en voor dieren zijn er insectenhotels en schuilplekken. 'Berkel in de Stad' pakt wateroverlast en hittestress aan met bomen, groen en waterdoorlatende parkeerplaatsen. Natuurvriendelijke oevers met prettige routes zijn een fijne plek voor mens en dier. De rivier de Berkel verbindt de middeleeuwse binnenstad, de wederopbouw en een gerestaureerd 19e-eeuws gebied. Bewoners, gemeente en het waterschap werken samen aan het project.

Vergroeningsgolf vanuit vlindertuin in Tiel is meer dan planten

De jury koos de 'Vergroeningsgolf' als de nummer één van de lijst met acht winnende projecten. Het plan ontstond vanuit de al eerder aangelegde vlindertuin van 2.300 vierkante meter in het centrum van Tiel. “In het begin was niet iedereen enthousiast over de vlindertuin”, vertelt wethouder van gemeente Tiel Frank Groen, die onder andere verantwoordelijk is voor de herinrichting van de binnenstad. “We moesten bezuinigen. Waarom gaven we dure bouwgrond weg voor een paar vlinders? Nu lopen er elke dag mensen door de tuin, van jong tot oud. En het is meer. Elke zaterdag werken er tientallen vrijwilligers. Er zijn kraamkamers voor vlinders, bij de zadenbibliotheek kunnen mensen zaden uit de vlindertuin krijgen om zelf in te zaaien. Van die sociale dynamiek kon ik alleen maar dromen, en toch is die er.” De bewoners gaan samen met de gemeente met het plan de Vergroeningsgolf een flinke stap verder. In het stadscentrum komen 96 nieuwe plantvakken met 25.000 planten.

Aantrekkelijk centrum voor mens, plant en dier

De plantvakken komen in de plaats van parkeerplaatsen. Ook daar was niet iedereen blij mee. “Als je nu tegen een Tielenaar zegt: de plantvakken komen eruit te zien als de vlindertuin, dan heeft die meteen een beeld. Dat helpt. De vlindertuin is prachtig. Iemand heeft misschien niet meer de auto voor de deur, maar wel een prachtige straat waar je wil wonen.” Regenwater kan makkelijker weg. Het verdwijnt niet meer doelloos in het riool, maar gaat naar planten. Al voor de vlindertuin wilde de gemeente meer groen en minder steen. Goed voor mens en dier. “Doen we niets, dan trekken ondernemers weg en is er straks geen centrum meer. Mensen vragen ons nu al iets aan de leegstand te doen. We willen als stad aantrekkelijk zijn. Dat doen we onder meer door groen in plaats van een aantal parkeerplaatsen. Als je een stukje loopt, geniet je van de schaduw in een mooi steegje, of tref je een leuk koffietentje op de hoek.”

Tips voor samenwerken met inwoners

“Er is een weg vóór het doen: praten”, vertelt Groen. “Geef mensen de tijd, je kunt het maar één keer goed doen. Maar je moet ook de stap zetten en gewoon beginnen. Begin klein. Als mensen zien hoe mooi het wordt, worden ze spontaan enthousiast of gaan ze helpen. Er zijn mensen genoeg met briljante ideeën. Ik heb initiatiefneemster Gera van der Leun vijf keer per week aan de telefoon. We delen onze ideeën en daarna zijn natuurlijk ook de ambtenaren betrokken. Ik nodig ook andere inwoners uit hun ideeën rechtstreeks met mij te bespreken. Voor mij werkt dat het fijnst. Dan ben ik ook meteen overal van op de hoogte. Het is spannend, maar als je niks doet, gebeurt er ook niks. Denk niet vanuit wat niet kan, maar begin gewoon. Het is enorm leuk om mooie dingen voor elkaar te krijgen.”

Kleine successen, grootste impact

“De prijs voor de Challenge Groene Icoonprojecten is een erkenning voor de vele vrijwilligers die de vlindertuin hebben aangelegd en onderhouden”, benadrukt wethouder Groen. “En voor Gera, de ontwerper, de architect, noem maar op. Ik ben onwijs trots op hen. Het is voor hen een stimulans hiermee door te gaan. De prijs is een enorm geldbedrag. En hopelijk inspireert het andere gemeenten. Want kijk, het kan gewoon. Ik vergeet ook weleens dat de kleine successen de grootste impact hebben. We zijn druk met wegen, zorgen dat lantaarnpalen werken. Maar eigenlijk wil je maar één ding, naar buiten stappen en denken: wat woon ik toch in een mooi stukje Tiel.”

Acht inspirerende projecten

Lees meer over de acht projecten, de challenge en jury op de webpagina Challenge Groene Icoonprojecten 2023.

• Vergroeningsgolf vanuit de vlindertuin in Tiel: heel Tiel één vlindertuin.
• Prins Clausplein Dinxperlo: niet langer een plein vol auto’s, maar een groen dorpshart.
• Berkel in de Stad: de historie van de rivier de Berkel in Zutphen weer zichtbaar in een groene en aantrekkelijke omgeving.
• Koeltenet Componistenbuurt Zutphen: vergroening als antwoord op hittestress.
• CBS De Haven: op naar een groen en uitdagend schoolplein in Doetinchem.
• Mooi Mosterdhof: jaren 70-wijk in Westervoort wordt wijk van de toekomst.
• Vergroening schoolzone in Winterswijk: verharding maakt plaats voor gevarieerde inheemse planten.
• Groene entree voor Heteren: vergroening hand in hand met betere verkeersveiligheid.

Tekst: Provincie Gelderland
Beeld: Rob Kleering (leadfoto: alle winnaars); Berkel in de stad; Prins Clausplein Dinxperlo