Waarom stieren kuilen graven en hoe zeldzame dieren en planten daarvan profiteren

De krachtmeting onder de Galloways in de Ooijpolder is niet alleen een prachtig schouwspel, ook allerlei zeldzame insectensoorten profiteren. Doordat de dieren telkens opnieuw het zand opgooien, ontstaan in het landschap kuilen. Die stierenkuilen zijn zo'n zeventig centimeter diep. De kuilen ontstaan in de bronsttijd, die in maart begint, in juni op het hoogtepunt is en eindigt in september.

Heel veel graafwerk

Wilde bijen, grondwespen en nog veel meer andere insecten graven holletjes in de steile wanden van zo’n kuil. Ze gebruiken het als nestplaats of als plek om te jagen. In een stierenkuil zijn soms wel tweeduizend insectengaten te vinden.

Stier vernielt nestjes

De steile wanden hebben meerdere voordelen voor insecten. Zo valt het zand dat bij het graafwerk naar buiten komt vanzelf naar beneden. Ook warmt het in zo'n kuil veel sneller op dan op plekken waar planten groeien. De kans dat het tunneltje door een flinke plensbui volloopt met regenwater is ook nog eens klein. Wel ligt er een ander gevaar op de loer, namelijk de stier zelf.

Een stier gebruikt jarenlang dezelfde kuil om met zijn kop doorheen te schrapen. De holletjes van de insecten kunnen hierbij vernietigd worden. De beestjes proberen dat risico te verkleinen door lange tunnels te graven of door het nestje in een zijwand te maken. En zoals vaker maakt de natuur ook handig gebruik van de wetmatigheid van de grote aantallen. Hoe meer nestjes in een kuil, hoe groter de kans dat een paar nestjes gespaard blijven.

Mini-landschapjes

Op de kale zandbodem in een stierenkuil ontkiemen planten die op andere plekken in het dichtbegroeide uiterwaardengebied weinig kans hebben. Dit soort microlandschappen leveren een belangrijke bijdrage aan de biodiversiteit in het natuurgebied van Staatsbosbeheer.

Steeds meer grote grazers

In steeds meer natuurgebieden in Gelderland lopen grote grazers, zoals konikpaarden, Schotse hooglanders en gallowayrunderen. Ze spelen niet alleen een rol bij de begrazing, maar helpen ook bij de verspreiding van zaden via de vacht en hun uitwerpselen. Zelfs door alleen maar af en toe de kop in het zand te steken, ontstaat geschikt leefgebied voor allerlei planten- en diersoorten.

Welk insect dat voorkomt in stierenkuilen vindt Jeroen Helmer het meest bijzonder? Welke nieuwe soorten ontdekt hij er? Beluister de podcast die Laurens voor Omroep Gelderland maakte.

Meer informatie

• Over stierenkuilen

Tekst: Laurens Tijink, Omroep Gelderland en Anne-Marie Pronk, ARK Natuurontwikkeling
Foto: Jeroen Helmer, ARK Natuurontwikkeling