Herken de soorten op oude tekeningen uit het Rijksmuseum

Anselmus de Boodt stelde deze ‘Historia Naturalis’ samen in opdracht van keizer Rudolf II in Praag, van wie De Boodt vanaf 1584 de lijfarts was. De keizer stierf echter voordat het project voltooid was, en De Boodt nam de tekeningen mee terug naar Brugge. De albums zijn in 2017 door een particuliere verzamelaar in bruikleen gegeven aan het Rijksmuseum, en ontsloten op de site van het museum. Het Rijksmuseum is één van de partners in het project 'Automatische Beeldherkenning voor museumcollecties' dat Naturalis heeft geïnitieerd om te onderzoeken hoe kunstmatige intelligentie kan worden ingezet bij het registeren van museale collecties. Voor het herkennen van specifieke soorten of typen objecten worden modellen middels 'Machine Learning' getraind met scans of foto’s van gedetermineerde objecten. Er worden onder meer trainingssets ontwikkeld voor het herkennen van Zuidoost-Aziatische vlinders, eieren van in Nederland voorkomende vogelsoorten, kegelslakken en maskers uit verschillende culturen.

Opstapje

Voordat kunstmatige intelligentie kan worden ingezet op illustraties van planten- en diersoorten, zijn er voldoende voorbeelden nodig van afbeeldingen met gedetermineerde soorten. De tekeningen van De Boodt bieden een eerste opstapje.

In de 19de eeuw zijn de tekeningen uit de albums van De Boodt voorzien van opschriften over de afgebeelde soort(en). Klopt deze beschrijving bij de afgebeelde spinnen, vissen, libellen, zoogdieren, planten, paddenstoelen en schelpen? Is het een verouderde naam en zo ja, hoe noemen we deze nu? Welke soort of ondersoort is er precies afgebeeld? We zoeken de zo specifiek mogelijke soortnaam bij de afbeeldingen en kunnen de hulp van kenners hierbij goed gebruiken.

Koppelen

Alle tekeningen uit deze albums zijn te zien op Wikimedia Commons, de beeldbank die onder meer wordt gebruikt voor Wikipedia. De tekeningen op Commons willen we voorzien van de soortnamen van de afgebeelde dieren, planten en paddenstoelen. Door deze soort op te zoeken in Wikidata, de database achter alle Wikipedia’s, en te koppelen aan de afbeelding, is de informatie over de tekeningen beter gestructureerd. Bijna elk denkbaar onderwerp heeft een uniek nummer in Wikidata. Zo is bijvoorbeeld Q148929 de wilde akelei of Aquilegia vulgaris. Bij dit zogeheten 'Q-item' staan allerlei eigenschappen, zoals de volksnaam in verschillende talen. Ook informatie over de taxon-auteur en -datum en over de zeldzaamheid wordt vermeld. En het item bevat links naar bijvoorbeeld het Nederlands Soortenregister of GBif, naar Wikipedia-artikelen en naar afbeeldingen.

Er kunnen ook meerdere soorten afgebeeld zijn op één tekening. Hiermee kunnen meerdere Wikidata-items gekoppeld worden aan het bestand op de Commons. Enerzijds weten we straks per tekening wat er op afgebeeld is, anderzijds kunnen de tekeningen zo ook sneller gevonden worden via de afgebeelde soort. De gegevens zijn beschikbaar in heel veel talen, doordat de informatie als ‘gestructureerde data’ aan elkaar gekoppeld is.

Meer informatie

• Iedereen kan meedoen met het project: even een Wiki-account aanmaken en je kunt aan de slag. Wil je genieten van schitterende tekeningen én helpen determineren? Hier staat uitgelegd hoe het werkt. Als je al een Wiki-account hebt, ga je direct naar de campagne en tag the species.
• De campagne is gestart op 1 oktober en loopt tot 31 december 2021.

Tekst: Annika Hendriksen, Naturalis
Beeld: Anselmus de Boodt, Rijksmuseum (in langdurige bruikleen van een particuliere verzamelaar)

De campagne Tag the species is onderdeel van het project 'Automatische beeldherkenning als instrument voor Museumcollecties' dat wordt gesubsidieerd door het Mondriaan Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds. De projectpartners zijn naast het Rijksmuseum het Natuurhistorisch Museum Rotterdam, Natuurmuseum Brabant en Museon. Ook ontving Naturalis wel een financiële bijdrage van NLBIF - de Nederlandse tak van de Global Biodiversity Information Facility - voor het project.