Nieuw Europees landbouwbeleid legt bom onder duurzame toekomst

Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid omvat maar liefst 40 procent van de hele Europese begroting. 400 miljard euro gaat naar de sector die belast is met de nobele taak ons te voeden, maar intussen sterk bijdraagt aan het grootste biodiversiteitsverlies sinds het uitsterven van de dinosauriërs. De landbouwsector krijgt subsidie zonder dat daar harde voorwaarden voor een duurzaam bedrijf aan gekoppeld zijn. Talloze studies laten zien dat sinds 1980 in Europa meer dan 55 procent van de boerenlandvogels is verdwenen. Ook de bijen, vlinders en andere insecten gaan hard in aantal achteruit.

Het moet anders

Het Europese landbouwbeleid was alleen al hierom toe aan een herziening: het is voor de planeet niet houdbaar. De biodiversiteitscrisis en de klimaatcrisis zullen de komende decennia steeds meer van ons vragen. Wij mensen zijn afhankelijk van de natuur in de breedste zin van het woord. Van de bodem, het water, planten, dieren… Dat vraagt om een beleid waar natuur en milieu van profiteren, zodat het ons welzijn ook ten goede komt. Gezondheid boven financiële winst. Juist nu in dit Corona-tijdperk verlangen burgers meer dan ooit naar een gezonde, natuurlijke leefomgeving.

Achterkamertjespolitiek

Deze week lekte in Brussel echter uit dat in achterkamertjes een nieuw beleid is bekokstoofd, dat een duurzame toekomst geen stap dichterbij brengt. Business as usual: machtsblokken van de grootschalige landbouwindustrie hebben tegen de roep van wetenschap en natuur- en milieuorganisaties in een forse invloed gekregen op Europese politici en pleiten voor verdere intensivering in plaats van verduurzaming. Het verlies aan biodiversiteit en het ineenstorten van ecosystemen zijn de twee grootste bedreigingen voor de mensheid in het volgende decennium, zo constateerde dezelfde EU al eerder. In Europa groeit het bewustzijn dat er iets moet veranderen, nu het nog kan. Denk aan het plan Farm to Fork (van boer tot bord), met plannen van de Europese Commissie om de landbouw te verduurzamen. Of de recente film van David Attenborough, met daarin de oproep om de natuur te herstellen. Of de Biodiversity Strategy, met plannen om het uitsterven van soorten te stoppen.

Wat is er aan de hand?

Europa is dus doordrongen van de noodzaak om te verduurzamen. Des te onbegrijpelijker zijn de uitgelekte plannen, waaruit blijkt dat de drie grootste politieke groepen in de EU – European People’s Party (EPP), Socialists and democrats (S&Ds) en Renew Europe tot een overeenkomst zijn gekomen over de inhoud van een nieuw landbouwbeleid dat de problemen verder vergroot. Vanuit Nederland maken Europarlementariërs vanuit CDA en ChristenUnie (EPP), PvdA (S&D), VVD en D66 (Renew) hier deel van uit. Vooral de bijdrage van de PvdA is opmerkelijk, omdat men hiermee feitelijk afstand neemt van het gedachtengoed van partijgenoot Frans Timmermans, initiatiefnemer van de Europese Green Deal voor duurzaamheid. 

Verder uitkleden

Uit de plannen blijkt dat de partijen die deze overeenkomst gesloten hebben géén extra ruimte gaan bieden voor natuur en landschap op landbouwgrond, doorgaan met het ondersteunen van het droogleggen van veengronden (en daarmee het klimaatprobleem alleen maar vergroten), en door het toestaan van het vernietigen van bestaande soortenrijke graslanden in beschermde Natura2000 natuurgebieden. Verder houdt deze overeenkomst in dat een veel te groot deel van het landbouwbudget opgaat aan het uitbetalen van subsidies voor simpelweg het hebben van landbouwgrond, in plaats van het uitbetalen op basis van een prestatie waar de inwoners en natuur van de EU ook wat aan hebben. Verder wordt het kleine deel van het budget dat beschikbaar is voor natuur en landschap verder uitgekleed ten behoeve van economische ontwikkelingen.

Wat nu?

Komende week stemt het Europees Parlement over dit voorstel voor het nieuwe Europese Landbouwbeleid, in feite over hoe de toekomst van de landbouw er de komende jaren uit gaat zien. Als de landbouwlobbyisten hun zin krijgen, gaan we door op de huidige voet met het aansporen van intensieve veehouderij, verdroging van de grond, het gebruik van pesticiden, monotone gewasculturen en dus verdere vernietiging van onze biodiversiteit.

Hervorming van het Europese Landbouwbeleid is hét moment voor een koersverandering. Door het landbouwbeleid drastisch te verduurzamen, boeren door middel van subsidies aan te moedigen over te stappen op natuurvriendelijke landbouw, vernatting van hun gronden, te zorgen voor natuurlijke landschapselementen op hun land, groenstroken aan te leggen en het gebruik van pesticiden te ontmoedigen wordt de sector een positieve in plaats van negatieve invloed op de planeet. Een planeet die ook voor onze kinderen en kleinkinderen leefbaar blijft.

Het is nu aan iedereen in de Nederlandse en Europese politiek om met kracht de noodzaak van een duurzamer landbouwsysteem te bepleiten, dat problemen oplost in plaats van ze te creëren. Alleen zó komen we dichter bij oplossingen voor het verlies van biodiversiteit, natuur, landschap en versterkte opwarming door klimaatverandering.

Laat van je horen!

De tijd dringt, maar het is nog niet te laat. Laat daarom van je horen! Gebruik op social media de hashtag #FutureofCAP en spreek je uit voor een duurzaam en leefbaar Europa.

Marieke Dijksman, Vogelbescherming
Foto's: Arnold van Vliet; Koos Dansen; Piet Munsterman & Mark Zekhuis, Saxifraga