Vissen determineren is een koud kunstje

Bij het determineren van vissen denk je al snel aan onderzoekers die zich buigen over opgezette vissensoorten. Dat het ook op een totaal andere manier kan, bewijst het project ‘A new history of fishes’, gefinancierd door De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Het project maakt gebruik van schilderijen en tekeningen van het Rijksmuseum, als bron van informatie. In de jaren 1500 tot 1850 beeldden kunstschilders vaak vissen uit. Vissen kwamen bijvoorbeeld voor in illustraties van marktscènes en stillevens. Deze historische beelden bieden ons een kijkje in het verleden.

De schilderijen vertellen ons welke vissen gevangen, verhandeld of gegeten werden. In combinatie met biodiversiteitsdata over deze periode, kunnen onderzoekers het verband tussen visconsumptie, biodiversiteit en hoogtepunten in de geschiedenis bestuderen.

Het project is van groot belang. Vissen zijn namelijk niet alleen belangrijk als voedselbron, maar ook door hun economische en ecologische waarde in de biodiversiteit. “We kunnen meer leren over biodiversiteit en de culturele geschiedenis van vissen door naar het gebruik van vissen in het verleden te kijken."

Vissenliefhebbers

Elke vissenliefhebber kan aan het project meedoen. Via de site krijg je meerdere schilderijen en illustraties voorgeschoteld, afkomstig uit de collectie van het Rijksmuseum. Vervolgens kan je een afgebeelde vis selecteren en benoemen aan de hand van een opgestelde lijst met namen van vissensoorten, die je kunt filteren op uiterlijke kenmerken.

Dr. Anne Overduin, werkzaam bij Naturalis, is de coördinator van het crowd-sourcing project. Met deze ongewone manier om geschiedenisbronnen te gebruiken, hoopt ze op nieuwe perspectieven op het gebied van Europese aquatische biodiversiteit.

“Gebaseerd op de geschiedenisbronnen kunnen we variatie in de soortenverspreiding aantonen. Dit levert mogelijk (verder) bewijs voor klimaatverandering, historische vervuiling en migratie van vissenpopulaties. In combinatie met overig bewijs kan deze historische informatie relevant worden voor actuele debatten over maritieme en zoetwaterbiodiversiteit, overbevissing en de (her)introductie van lokaal uitgestorven soorten.”

Wie zelf aan de slag wil, of meer informatie aan de haak wil slaan kan hier terecht.

Tekst: Amy van Nobelen, Naturalis Biodiversity Center
Afbeelding: Rijksmuseum