Naturalis-expeditie vindt veel nieuwe soorten op het koraalrif van Bonaire

Op uitnodiging van WWF gingen mariene biologen van Naturalis Biodiversity Center en Stichting ANEMOON gezamenlijk op expeditie om onderzoek te doen naar de biodiversiteit van de zeeën rond Bonaire. Ze waren in gezelschap van onderzoekers van verschillende buitenlandse universiteiten en de Rijksuniversiteit Groningen. Hoewel de conditie van de riffen van Bonaire regelmatig wordt gecontroleerd, is de mariene biodiversiteit nog onderbelicht. Eerder onderzoek richtte zich vooral op Curaçao, waardoor hier veel nieuwe soorten werden ontdekt. Een expeditie van Naturalis heeft nu ook een grote soortenrijkdom ontdekt bij Bonaire.

Garnalen

De expeditieleden, onder leiding van hoogleraar Bert Hoeksema en Godfried van Moorsel, vonden onder andere een nieuwe garnalensoort, en troffen daarnaast ook garnalen aan op een koraal waarvan niet eerder bekend was dat deze garnalen kon herbergen. Naast de nieuwe vondsten, ontdekten de expeditieleden meerdere soorten die al wel bekend waren voor de wetenschap, maar nog niet eerder bij Bonaire waren waargenomen.

Anemonen

Ook werden vier nieuwe soorten korstvormende anemonen aangetroffen. Vergeleken met Curaçao en Sint Eustatius, waar het team eerder onderzoek verrichtte, bleek het aantal soorten korstanemonen verrassend hoog. Sommige van deze soorten leven altijd samen met sponzen en vormen zo een kleurrijk geheel. De nieuwe soorten hebben meerdere kleine poliepen met diameters van minder dan vier millimeter, zo ontdekte James Reimer.

Eenoogkreeftjes

Sponzen kunnen een schuilplaats bieden aan allerlei kleine kreeftachtigen, zoals copepoden (eenoogkreeftjes). Deze dieren zijn meestal minder dan één millimeter lang en veel ervan behoren tot onbekende soorten. Sommige onbeschreven copepoden zijn bekend als ziekteverwekker van onder andere waaierkoraal. Deze relatie tussen koraal en copepoden werd voor het eerst ontdekt tijdens de eerdere expeditie van Naturalis en ANEMOON op Sint Eustatius. Deze ontdekkingen werden gedaan door Slava Ivanenko uit Moskou (Rusland), een wereldspecialist op het gebied van eenoogkreeftjes.

Vlokreeftjes

Ronald Vonk van Naturalis onderzocht vlokreeftjes. Sommige van deze soorten leven tussen zandkorrels op stranden of in de zeebodem. Hij kon soorten vinden van een familie waarvan nog niet duidelijk is hoe die is gesitueerd in de evolutie van deze diergroep.

Kalksponzen

Expeditielid Jaaziel Garcia-Hernandez zocht naar kalksponzen, die hun naam danken aan de kalknaaldjes waaruit hun skelet is samengesteld. Ze zijn slecht bekend doordat ze klein zijn en meestal verborgen leven in nauwe rotsspleten. Toch werden er vijftien verschillende soorten gevonden. Samen met Bert Hoeksema deed hij verder onderzoek naar de competitie om ruimte tussen sponzen en koralen.

Koralen

Simone Montano zocht naar de samenleving tussen minuscule hydropoliepen en koralen. Hij is geïnteresseerd in de vraag hoe deze poliepen zich kunnen vestigen op koraal. Bovendien zocht hij naar de aanwezigheid van bepaalde koraalziekten die worden veroorzaakt door eencellige microben (ciliaten) en hoe de symbiose met de hydropoliepen de vatbaarheid voor koraalziekten kan reduceren.

Algen

PhD-kandidaat Luna van der Loos uit Gent (België) bestudeerde de algenflora van Bonaire. Ze kon de aanwezigheid van honderd grote soorten vast stellen, en bovendien meerdere kleine soorten die alleen tot op genusniveau geïdentificeerd konden worden. Vijf van deze algensoorten vertegenwoordigen nieuwe meldingen voor Bonaire.

En meer

Verder werden er meer dan 165 vissoorten gespot door Floris Bennema en Godfried van Moorsel van ANEMOON en 45 soorten steenkoraal door meerdere expeditieleden. Teamleden Marianne Ligthart en Marco Faasse van ANEMOON registreerden de soorten zeeanemonen en stekelhuidigen. PhD-kandidaat Werner de Gier van Naturalis en de Rijksuniversiteit Groningen bestudeerde de symbiose van erwtenkrabben met hun ongewervelde gastheersoorten. Tenslotte kan worden gemeld dat MSc-student Lukas Verboom (Rijksuniversiteit Groningen) de hoeveelheden van koraaletende slakken telde en de koraalschade bepaalde die ze veroorzaakten.

De gegevens zullen de komende maanden verder geanalyseerd worden, waarna kan worden vastgesteld hoeveel nieuwe soorten er toegevoegd kunnen worden aan het Dutch Caribbean Species Register van Naturalis. Met de data in het systeem kan een vergelijking worden gemaakt tussen de mariene flora en fauna van Bonaire en die van de andere eilanden in de Nederlandse Cariben. Hoewel de resultaten nog niet gepubliceerd zijn, kan nu al worden geconcludeerd dat het onderwaterleven van Bonaire meer soortenrijk is dan werd verwacht.

De expeditie ontving lokale steun van Stichting Nationale Parken Bonaire (STINAPA) en de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA).

Tekst: Mark Reid, Naturalis Biodiversity Center
Foto's: Godfried van Moorsel (leadfoto: de hydropoliep Solanderia gracilis wordt zelden aangetroffen op Bonaire); Bert Hoeksema; James Reimer