Te grote risico’s Oostvaardersplassen

De Oostvaardersplassen is een internationaal topgebied voor een groot aantal vogels dat afhankelijk is van moeras en open water. Vogels als lepelaar, grote zilverreiger, de mysterieuze roerdomp en Flevolands symbool, de bruine kiekendief, maken het gebied waardevol. In de Oostvaardersplassen kun je zien hoe ganzen gegrepen worden door Europa's grootste roofvogel de zeearend die hier sinds 2005 elk jaar broedt. Niet de paarden, runderen en herten, maar de vogels zorgen er voor dat de Oostvaardersplassen zijn aangewezen als Europees belangrijk natuurgebied: een Natura 2000 gebied.

De overheid moet voor elk Natura 2000 gebied een zogeheten beheerplan maken. Dit plan moet er voor zorgen dat de natuur niet achteruit gaat of, als dat al gebeurd is, er voor zorgen dat het weer verbetert, vooral voor de soorten waarvoor het gebied is aangewezen als belangrijk Europees natuurgebied. In het geval van de Oostvaardersplassen is dit plan gemaakt door het ministerie van Economische Zaken, waar natuur deel van uitmaakt. De Oostvaardersplassen zijn voor maar liefst 31 vogelsoorten zeer belangrijk, maar met zo’n twintig daarvan gaat het niet goed. Met het voortzetten van het huidige beleid zullen deze soorten niet de gewenste aantallen bereiken. Kortom, het gaat niet goed met onze Nieuwe Wildernis.

Een van de redenen is dat de kwaliteit van het moeras niet goed meer is. Moeras hoort dynamiek te kennen waardoor het soms veel en soms juist weinig water heeft. Het waterpeil hoort te schommelen, denk maar aan moeras langs rivieren die soms droogvallen en na bijvoorbeeld de winter weer overstromen. Is die dynamiek er niet dan groeit het gebied dicht of komen er juist een paar grote, open meren. Om het moeras zich te laten herstellen wil het ministerie terecht het moeras laten droogvallen, daarmee krijgt het gebied een opdonder waarna het zich weer als moeras kan herstellen. Vogelbescherming is het daarmee eens. Echter het hele moerasgebied laten leeglopen is spelen met vuur. Er is niet aangetoond dat er in de omgeving voldoende plekken zijn waar de vogels, die al onder druk staan, terecht kunnen. Bovendien loop je het risico dat de grote grazers het droog gevallen moeras massaal betreden en het daarmee kapot maken.

Het is ook nergens voor nodig, vindt Vogelbescherming. Het moeras in de Oostvaardersplassen bestaat uit twee delen, een oostelijk en een westelijk deel. Deze kunnen gefaseerd droog gelegd worden. Hierdoor wordt het risico voor de vogels teruggebracht. Bovendien kun je zien wat de effecten van de eerste drooglegging zijn en daar plannen op aan passen. Bovendien pleit Vogelbescherming ervoor meer natte plekken te maken in het droge deel van het gebied zodat de vogels ook daar hun toevlucht kunnen zoeken. Daarnaast zou er vooral voor de blauwe en bruine kiekendieven meer geschikt foerageergebied gemaakt moeten worden rondom de Oostvaardersplassen.

Vogelbescherming vindt dat de uitvoering van het beheerplan hier op aangepast moet worden. De organisatie vertrouwt er op dat de provincie Flevoland geen onnodige risico’s met de vogels neemt bij de uitvoering van het beheerplan.

Tekst en foto's: Kees de Pater, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Vogelbescherming Nederland (leadfoto: Oostvaardersplassen); Gerard M., GNU-licentie