Leverbloemje verwildert in Brussel

Bericht uitgegeven door Natuurbericht [land] op [publicatiedatum]

Het Leverbloempje, een soort die oorspronkelijk voorkomt in loof- en naaldbossen op kalkrijke bodem in het Noordelijk halfrond (zowel Azië, Noord-Amerika als Europa) is voor België een ingeburgerde exoot. Leverbloempje werd vroeger en nu nog steeds aangeplant omdat het al in februari mooi paars begint te bloeien. Tot hiertoe waren slechts enkele gevallen van verwildering bekend in Zuid-België. De eerste verwildering in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is dus een vermelding waard, de weg naar Vlaanderen ligt nu open.

Op 17 februari 2012 ontdekte Gauthier Chapelle een - voor onze streken - nieuw plantje, het Leverbloempje (Hepatica nobilis). Zelfs zonder bloemen is de soort goed te herkennen aan de typische drielobbige bladeren. Deze soort verkiest beschaduwde groeiplaatsen op kalkhoudende, vaak rotsachtige bodem. Het Leverbloempje wordt nog steeds aangeplant in tuinen.  

In België komt de soort plaatselijk verwilderd voor (in de Ardennen). De vondst in Ganshoren is dus nieuw voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ook in Nederland zijn geen verwilderde waarnemingen van deze soort bekend.
Voor België kreeg deze neofyt (exoot) de status “ingeburgerd”, wat wil zeggen dat deze plant zich op verschillende plaatsen al een aantal generaties op eigen houtje voortplant.

In het moeras van Ganshoren, waar recent aan natuurherstel werd gedaan, is de kans klein dat het Leverbloempje werd aangeplant.

Het Leverbloempje groeit daar tussen twee spoorwegen in, op een vrij ontoegankelijk stuk met een goed verteerde strooisellaag. Het ganse moerasgebied is vrij kalkrijk en gekend om zijn typische voorjaarsflora: Muskuskruid, Daslook, Bosanemoon, … 

De naam 'Leverbloempje' vindt zijn oorsprong in de signatuurleer. Uitgangspunt bij deze - overigens niet wetenschappelijk gefundeerde theorie die van in de oudheid tot in de 18de eeuw invloed had- is dat planten die refereren aan de vorm van een orgaan ook een geneeskrachtige werking hebben voor dat orgaan. In het geval van het Leverbloempje lijkt de bladvorm op de doorsnede van de lever en zou daarom een aangewezen middeltje zijn tegen leverkwalen. Een deel van de wetenschappelijke naam ('hepaticus') verwijst ook naar het Griekse 'hepar' (= lever). In Engeland is de plant gekend onder de naam 'Liverleaf'.

Tekst: Erik Meerschaut, Natuurpunt Brussel
Foto’s: Gauthier Chapelle