De Wilde gagel

Bericht uitgegeven door stichting FLORON op maandag 4 januari 2010

Tegen het publieksbereik van een oudejaarsconference kan geen natuurbericht op. Goed dus als daar – naast vreemde vogels – ook bijzondere planten voorbij komen…

“Weet u wat er leeft in Nederland? De wilde Gagel!”, aldus Jan Jaap van der Wal, ‘één van de 63 cabaretiers’ die een oudejaarsconference mochten verzorgen. Tot zover een scherpe waarneming, zoals je die niet alleen van natuuronderzoekers, maar ook van cabaretiers mag verwachten. Maar dan gaat het fout: “Deze plant maakt katjes aan. Ieder jaar óf alleen maar vrouwelijke katjes óf alleen maar mannelijke katjes …! Het is een beetje een gekke struik, ja.”

Een aparte struik is het inderdaad, maar de werkelijkheid is toch wat anders. De geslachtsverdeling bij Wilde gagel (Myrica gale) is een opmerkelijk fenomeen. Doorgaans is het een tweehuizige soort. Je hebt mannelijke en vrouwelijke struiken. De mannelijke struiken zijn ruimschoots in de meerderheid. Apart is dat er ook eenhuizige en zelfs tweeslachtige (beide geslachten in dezelfde bloem) exemplaren voorkomen. Vanuit de mens geredeneerd is het apart om beide geslachten in één individu gecombineerd te hebben. In de plantenwereld is dit echter de norm. Bijzonder is dat er binnen dezelfde soort allerlei variaties in geslachtsverdeling optreden. En nog opmerkelijker is dat dezelfde struik van geslacht kan veranderen. Een plant met vrouwelijke katjes kan in een volgend jaar dan mannelijke katjes dragen en vice versa. Toch is ook dat bij gagel niet de regel. De meeste exemplaren zijn stabiel qua geslacht. De bekende Friese plantkundige Douwe van der Ploeg publiceerde hierover in Gorteria.

Zo, dat is dan ook weer rechtgezet. De Kleine maagdenpalm en Stengelloze sleutelbloem laten we maar even zitten. Neemt u dus niet alleen de uitspraken van politici met een korreltje zout, maar ook die van cabaretiers. En lees dit jaar maar veel natuurberichten. Dan weet u niet alleen wát er leeft in Nederland, maar ook wáar en hóe.

Namens FLORON wens ik u een bloemrijk 2010!

Tekst en foto: Wout van der Slikke, FLORON

Bronnen:
Lekker hard lachen met oliebollen, Jan Jaap van der Wal, 31/12/2009 Vara NED 1 (vanaf circa 37e minuut)
D.T.E. van der Ploeg (1996). De geslachtsverdeling bij Myrica gale L. Gorteria 22: 81-84.