Sluismeester op ijs

Bericht uitgegeven door Ecomare [land] op [publicatiedatum]

Half september ving de Urker kotter SC35 Jacob Senior op het randje van het Nederlandse deel van de Noordzee een vreemde vis. Jacob Snoek stuurde de foto met de vangstgegevens op naar Ecomare. We stelden vast dat het een gaffelkabeljauw is. Zeevissenkenner Hans Witte van het NIOZ kon dat bevestigen. Het is de eerste keer dat deze vis op Nederlands grondgebied gevangen is. Gaffelkabeljauwen worden ook wel sluismeesters genoemd.

Weinig bekend
Er is niet veel bekend over de leefwijze van gaffelkabeljauwen (Phycis blennoides). Ze eten kleine vis en kreeftachtigen. Jonge sluismeesters houden zich graag op in wiervelden. Hun Latijnse naam (Phycis) betekent letterlijk 'wiervis'. Oudere exemplaren verhuizen ook regelmatig naar diepten van soms duizend meter. Het lijkt erop dat ze zich hebben gespecialiseerd in het leven op de hellingen tussen diep en ondiep water.

38 Italiaanse namen
In de Middellandse Zee komen zo veel gaffelkabeljauwen voor dat er een behoorlijke visserij op mogelijk is. In Italië kent de soort maar liefst 38 verschillende streeknamen. Dat is meestal een indicatie voor een rijke culinaire cultuur rond een vissoort. Buiten de Middellandse Zee worden gaffelkabeljauwen gevangen langs de oceaankusten van Spanje, Frankrijk, Ierland, Schotland en Noorwegen.

Eerste voor Nederland
Hans Witte heeft in de archieven van het NIOZ geen enkele melding van een gaffelkabeljauw op het NCP kunnen vinden. Vrijwel alle gedocumenteerde vangsten zijn van boven de 57e breedtegraad, dus in de noordelijke helft van de Noordzee. Eén keer is een gaffelkabeljauw zuidelijker gevangen, dicht bij de kust van Engeland. Ook in de archieven van het voormalige RIVO staan alleen maar meldingen van vangsten in de noordelijke Noordzee. In het standaardwerk 'De vissen van Nederland' wordt de soort dan ook niet vermeld.

Blijvend zeldzaam
Volwassen gaffelkabeljauwen zijn afhankelijk van diep zeewater. Het is dus niet te verwachten dat de soort zich echt zal uitbreiden naar de ondiepe zuidelijke Noordzee. Vangsten als deze zullen naar alle waarschijnlijkheid een zeldzaamheid blijven.

Meer weten
In Nederlandstalige naslagwerken is nauwelijks iets te vinden over deze vissoort. Op de Encyclopedia of Life staat een dossier met Engelstalige informatie.

Bron: Ecomare
Foto: Jacob Snoek