Oktober: tijd om poelen te schonen voor amfibieën

Bericht uitgegeven door Alterra Wageningen UR op zondag 5 oktober

Onderhoud aan poelen is nodig om amfibieën optimale omstandigheden te geven om zich voort te planten. Oktober is de maand waarin onderhoud aan poelen voor amfibieën het beste kan worden gedaan.

	Boomkikker

Poelen zijn belangrijk voor kikkers, padden en salamanders omdat een groot deel van hun natuurlijke leefgebied in Nederland, met name moerassen, verloren is gegaan. De meeste Nederlandse soorten leggen in poelen hun eieren. Daaruit ontwikkelen zich vrijzwemmende larven, die na enige tijd van gedaante wisselen en als jong dier het water verlaten. Deze voortplantingsfase is cruciaal voor het voortbestaan van de betreffende populatie. Vooral kamsalamander, boomkikker (foto) en knoflookpad zijn gebaat bij goed onderhouden poelen.

Vroeger hadden poelen een functie voor de boer: er was zo zoet water op plaatsen waar dat van nature ontbrak. Ze werden gebruikt om vee te drenken, branden te blussen, kleding en dieren te wassen en om hout te conserveren. Met de komst van het leidingwater verdwenen deze functies en daarmee ook het onderhoud van poelen. Ze groeiden dicht, werden gedempt of verdroogden door waterstandverlaging.

Om poelen voor amfibieën in een goede staat te houden moet werk worden verricht: op gezette tijden moeten overdadige plantengroei en modder worden verwijderd. Dat moet niet gebeuren op momenten dat er veel leven in poelen zit. Dus zeker niet in het voorjaar en in de zomer, de voortplantingsperiode van amfibieën. Maar ook niet in de tijd dat amfibieën in het water overwinteren. De enige periode waarin geen of heel weinig amfibieën in het water aanwezig zijn is de maand oktober. De volwassen dieren hebben het water dan al lang verlaten, de meeste larven zijn ontwikkeld tot jonge dieren en zijn ook het land opgegaan, en de amfibieën die in het water zullen overwinteren zijn nog niet gearriveerd.

Vaak wordt het onderhoud uitbesteed. Belangrijk is dan dat bij de uitbesteding afgesproken wordt dat het onderhoud in oktober moet worden uitgevoerd om onnodige schade te voorkomen. Verder wordt het onderhoud vaak grootschalig aangepakt met inzet van zware machines. Omdat arbeidskracht duur is, is het handmatig schonen van een deel van de poel, zoals dat vroeger door de boer gedaan werd, vaak niet meer te realiseren. Toch is het van groot belang, ook uit het oogpunt van natuurbeschermingswetgeving, dergelijk kleinschalig onderhoud te plegen in poelen waar bedreigde en beschermde populaties amfibieën voorkomen. En dan alleen in oktober!

Meer informatie over dit onderzoek is te lezen op www.kennisonline.wur.nl en in Alterrarapport 1657.

Tekst en foto's: Ton Stumpel, Alterra Wageningen UR