Is kou normaal?
Bericht uitgegeven [land] op [publicatiedatum]
Wie heeft er niet genoeg van de kou? De winter van 2012-2013 duurt voor ons gevoel abnormaal lang. Het ís ook koud, beaamt bioloog Arnold van Vliet. Maar abnormaal koud? Nou, nee. Het is meer een kwestie van een kort geheugen, klimaatverandering en definities.
Wat is nog normaal? 
'Fenologen gebruiken als referentie de periode 1940-1968. Dat is een periode die representatief is voor de vorige eeuw en waar we veel gegevens over hebben. Fenologen willen laten zien wat er verandert en dan heb je dus een vast referentiepunt nodig. Klimatologen definiëren de gemiddelde temperatuur over de laatste dertig jaar als normaal. Hun referentie is dus niet vast. Tot 1988 steeg de temperatuur nauwelijks. Maar daarna door de klimaatverandering wel. Volgens het KNMI is dit dus een koude winter, met een temperatuur die een halve graad lager ligt dan normaal in 1980-2010.'
Maar voor fenologen is er niks abnormaals aan deze winter?
'Nee. De gemiddelde temperatuur van 1 januari tot 18 maart was vijftig jaar geleden 2,0 graden. Nu is dat 2,3 graden. De natuur ligt dus zelfs nog ietsje boven fenologisch normaal. Maar vergeleken met de afgelopen twaalf jaar is het 1,5 graden kouder. Dat is lastig in de communicatie naar het publiek. Ik krijg daar voortdurend vragen over van journalisten.'
Maar de eerste helft van de winter was wel heel warm?
'Dat is het interessante aan deze winter. De hazelaar bijvoorbeeld heeft nog nooit zo vroeg gebloeid. De vroege soorten hebben van die warmte geprofiteerd. De vraag is nu: wat heeft de daaropvolgende kou voor gevolgen? Vlinders reageren heel sterk op de temperatuur. Een deel van de vlinders is actief geworden toen het warm was en moest daarna weer in ruste. Ik vrees dat die een klap gaan krijgen van de kou.'
Zijn er ook winnaars?
'Voor trekvogels pakt het mogelijk positief uit. Door de klimaatverandering is de lente steeds vroeger begonnen. Daardoor ontstond een mismatch met de komst van de trekvogels. De lange winter heft die mismatch dit jaar op.'
Tekst: Roelof Kleis, Resource
Foto: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University