19 april: World Jackal Day!

De jakhalzen van de wereld

De jakhalzen van de wereld leven vooral in Afrika (denk aan de zadeljakhals en de gestreepte jakhals), Eurazië (goudjakhals) en Noord-Amerika (coyote). Al deze soorten zijn iets groter dan onze Europese vos, maar beduidend kleiner dan de wolf. Het zijn allen vleeseters, maar kunnen ook goed uit met plantaardig voedsel zoals fruit wanneer het zich voordoet.

Verre familie

Hoewel de uiterlijke kenmerken en bepaalde leefwijzen overeenkomen, zijn de jakhalzen niet één genetische familie. Zo blijken de goudjakhals en de coyote genetisch gezien op relatief korte afstand van alle wolven van de wereld te staan. De jakhalzen die voorkomen ten zuiden van de Sahara (de zadeljakhals en de gestreepte jakhals) staan op grotere afstand van alle wolven. Hoewel de genetische afkomst dus verschilt, hebben evolutionaire processen er via natuurlijke selectie toch voor gezorgd dat vergelijkbare diersoorten op verschillende continenten zijn ontstaan. In de wetenschap noemen we deze ontwikkeling van dezelfde functie bij verschillende niet-verwante soorten convergente evolutie.

De goudjakhals

De goudjakhals is dus familie van de wolf. Ze hebben een aantal overeenkomsten, maar ook verschillen. Het zijn beiden roofdieren die in familieverband leven. Wat aan de familiestructuur bijzonder is bij wolven (en dus de aanverwante goudjakhals) is de zorg voor de nieuwste welpen door eerder geboren welpen. Deze jaarlingen fungeren als oppas, maar leveren ook voedsel aan de jongere broertjes en zusjes.

Het formaat en dieet van de goudjakhals is echter compleet anders dan die van wolven. De goudjakhals is half zo groot als een wolf, en daarmee maar net groter dan een vos. De snuit is ook zo spits als bij een vos; dit is handig bij het jagen op zijn favoriete prooi: muizen. Meer dan de helft van het dieet van de goudjakhals bestaat uit verschillende soorten muisachtigen, aangevuld met aas van grote dieren, fruit en soms ook jonge hoefdieren.

Opmars naar Nederland

De goudjakhals heeft nog nooit eerder in het westen van Europa geleefd, maar is zijn verspreidingsgebied op natuurlijke wijze aan het uitbreiden naar West-Europa en dus ook Nederland. Inmiddels zijn er al tientallen meldingen in Nederland geweest, verspreid over provincies in het midden, oosten en noorden van het land. Aangezien er in Duitsland al roedels goudjakhalzen zijn aangetoond, is het aannemelijk dat de opmars naar Nederland nog gaat toenemen en dat de soort zich op enig moment permanent gaat vestigen in ons land.

Meer informatie

• Heb je een (mogelijke) waarneming van een goudjakhals? Geef deze dan door via het Wolvenmeldpunt.
• Op de afgelopen Zoogdierdag heeft goudjakhalsexpert Glenn Lelieveld een presentatie gegeven over de komst van de goudjakhals. Ben je benieuwd naar de lezing? Kijk deze (en de overige lezingen van de Zoogdierdag) dan terug op het YouTube-kanaal van de Zoogdiervereniging.

Tekst: Glenn Lelieveld, Zoogdiervereniging
Foto's: Orientalizing, Creative Commons BY-NC-ND 2.0; Burgers' Zoo