Vochtige natuurgebieden betekenen meer kans op inktzwammen

De vrij zeldzame Bruine kale inktzwam (Coprinopsis romagnesiana) behoort tot de subsect. Atramentarii waar drie soorten onder vallen. Dat zijn de bekende en algemeen voorkomende Grote kale inktzwam (Coprinopsis atramentaria), de minder algemene Kleine kale inktzwam (Coprinopsis acuminata) en dus de niet algemeen voorkomende Bruine kale inktzwam (Coprinopsis romagnesiana). Deze is in het veld gemakkelijk van de Grote kale inktzwam te onderscheiden vanwege de oranjebruine tot roodbruine kleur door de van vele roodbruine plakjes op de hoed. Ook op de onderste helft van de steel zitten roodbruine schubjes. Nog niet zo lang geleden waren Bruine kale inktzwammen nog zeer zeldzaam, maar dat beeld is veranderd. Waarschijnlijk komt dat door de klimaatverandering en de stortbuien die daar een gevolg van zijn. De meeste inktzwammen houden wel van een regenbui!

Inktzwarte sporen

De Bruine kale inktzwam komt voor op dood hout van boomstronken en ander ondergronds hout. Ze kunnen van februari tot december worden gevonden. Onze vondst vond plaats op een hoop opgeworpen grond waar waarschijnlijk hout onder zat. Op het moment van de vondst waren enige tientallen exemplaren te zien.

Inktzwammen ontwikkelen zich snel. De levensduur van een inktzwam varieert van enkele uren tot maximaal enkele dagen, afhankelijk van de soort. Bruine kale inktzwammen, maar ook andere inktzwamsoorten, gaan meestal maar hooguit een paar dagen mee. Na het strekken van de hoed krullen de hoed randen snel op en veranderen dan in een papperige zwarte massa die als zwarte druppels vervloeit. De inktzwarte kleur van de druppels ontstaat door de miljoenen zwarte sporen. De gelijkenis van de zwarte druppels met inktdruppels is treffend. Als oude inktzwammen worden vastgepakt, zitten de vingers onder het zwarte goedje wat er moeilijk af te krijgen is. Als er druppels op de kleding vallen moet de wasmachine of de stomerij er aan te pas komen om het schoon te krijgen. Zoogdieren, vogels, insecten en geleedpotigen die in aanraking komen met oude inktzwammen nemen onbedoeld het kleverige goedje met sporen mee. Zo zorgen ze voor een natuurlijke verspreiding van de sporen.

Eetbaarheid van kale inktzwammen

De onderstaande tekst geldt als waarschuwing voor de consumptie van alle drie soorten kale inktzwammen. Alleen zeer jonge kale inktzwammen zijn eetbaar. Ze bezitten een aangename geur en de smaak wordt door kenners gewaardeerd. De consumptie mag in geen geval samengaan met het gebruik van alcohol. Zelfs het eten van een met alcohol gevulde bonbon of het ontsmetten van een wond met alcohol heeft onprettige bijwerkingen. Rood worden van het gezicht, duizelingen, hartkloppingen, verwardheid en soms ademnood zijn het gevolg indien hier niet aan wordt voldaan. Tot drie dagen na de consumptie van de kale inktzwammen moet men zich onthouden van het gebruik van alcoholische dranken, hoewel de gevolgen dan wel minder heftig zijn. De verschijnselen zijn hetzelfde als van het geneesmiddel Antabus/Refusal. Dit middel wordt soms voorgeschreven aan patiënten die geen alcohol mogen consumeren.
Mijn advies: koop maar een doosje champignons in de supermarkt!

Recept voor inkt

Vroeger werd er wel inkt gemaakt van kale inktzwammen. De inkt is eigenlijk een oplossing met miljoenen zwarte inktzwamsporen. Er zijn verschillende methoden om inkt te maken van inktzwammen en dit is er slechts één van. Om inkt te maken heb je een aantal kale inktzwammen nodig die al flink aan het 'verinkten' zijn. Stop ze in een pannetje en voeg er een aantal kruidnagels aan toe. Breng dit langzaam aan de kook. De inhoud van het pannetje verandert snel in een zwarte brij. Laat de brij circa vijf minuten doorpruttelen en giet de vloeistof daarna voorzichtig af in een inktpotje. Zorg ervoor dat de stelen en hoedresten achterblijven in het pannetje. De kruidnagels zorgen ervoor dat de inkt jarenlang bewaard kan worden. Er wordt over dit recept gezegd dat de inkt geschikt is om te schrijven en te verven.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging