Nieuw rapport Wereld Natuur Fonds concludeert: natuurherstel maakt ons weerbaarder tegen overstromingen

Tijdens de Wereld Water Week is het nieuwe rapport (pdf; 2,5 MB) van Deltares, gemaakt in opdracht van het Wereld Natuur Fonds (WWF), gelanceerd. Het rapport stelt vast dat het herstel van de natuurlijke dynamiek van rivieren de overstromingsbestendigheid duurzamer vergroot en dat dit bovendien goedkoper is dan met traditionele technische oplossingen. Ook Nederland kan lessen trekken uit dit rapport. WWF formuleert alvast aanbevelingen.

Economisch voordeliger

Het rapport toont aan dat het herstel van natuurlijke rivierlopen economisch voordeliger is dan traditionele oplossingen met harde infrastructuur. Dat is zeker zo wanneer alle voordelen voor waterkwaliteit, nutriëntenretentie en vermindering van overstromingsrisico’s in aanmerking worden genomen. In België en Duitsland hebben enorme overstromingen steden en dorpen verwoest en alleen al dit jaar meer dan 200 mensen gedood. Ook Limburg moest er deze zomer aan geloven. Volgens schattingen van het laatste IPCC-rapport zal hevige neerslag en de daarmee gepaard gaande overstromingen verder toenemen en frequenter worden, als de temperatuur op aarde met 1,5°C of meer stijgt in vergelijking met het pre-industriële niveau.

Levengevaarlijke situaties

Wanneer beken en rivieren overstromen en hele dorpen en steden onder water zetten, kunnen levensbedreigende situaties voorkomen. Naar nu blijkt is het vooral de extreme neerslag die tot flush floods in de beken en hoge afvoeren in de rivieren leidt. Het huidige watersysteem is daar niet op ingericht. Overstromingsgebieden zijn er vaak nog wel, maar ze zijn gewoon te klein om zoveel water in korte tijd op te kunnen vangen. Nederland heeft hier deels al wel op geanticipeerd. Na de wake up call van 1993 en 1995, toen de Maas delen van Limburg blank zette en in stroomgebied van de Rijn 250.000 duizenden mensen uit voorzorg geëvacueerd moesten worden, is er op tientallen plaatsen meer ruimte voor de rivieren gecreëerd; zoals bij de Grensmaas en het recent opgeleverde Maaspark Ooijen-Wanssum. Door deze integrale rivierverruimingsprojecten, waarbij herstel van een natuurlijk functionerend watersysteem voorop staat, is Nederland deze zomer aan veel meer overlast ontsnapt.

Veilig en natuurlijk

Het Europese Steunfonds voor Herstel en Weerbaarheid, dat werd ontworpen om het economisch herstel van COVID-19 te helpen, bepaalt dat 37 procent van het EU-fonds de groene transitie moet ondersteunen, inclusief klimaatadaptatie, en biodiversiteit en ecosystemen. In België is beslist om bijna 50 procent van de toegekende middelen aan ‘groene investeringen’ te besteden. Dat is een goede zaak. WWF beveelt sterk aan dat ook Nederland de kans grijpt om bij nieuwe opgaven die ons wachten natuurlijke oplossingen blijvend in te zetten om rivieren veilig én natuurlijk te houden. Dat blijkt steeds weer de meest duurzame en kosteneffectieve oplossing te zijn.

“Klimaatverandering vraagt om verandering in landgebruik. Als we droge voeten willen houden moeten we investeren in natuurherstel en beken en rivieren meer ruimte geven. Dat is op lange termijn de beste overlevingsstrategie”, zegt Merijn Hougee, zoetwaterexpert van het Wereld Natuur Fonds.

Herstel rivieren in hun natuurlijke staat

Het Wereld Natuur Fonds roept overheden op om watersystemen weer zoveel mogelijk in hun natuurlijke staat te herstellen en van bron tot monding voldoende ruimte te bieden aan het water. Ook moet worden ingezet op natuurherstel buiten de steden en dorpen en de inrichting van natuurlijke buffers tegen overstromingen en droogte. Duurzame vormen van landbouw moeten worden gestimuleerd die het vermogen van de bodem om water op te nemen in stand houden. En natuurlijk moet ook hard gewerkt worden aan het terugdringen van onze broeikasgasuitstoot om de klimaatverandering tegen te gaan.

Aan de EU vraagt WWF om in de komende EU-natuurherstelwet juridisch bindende ambitieuze hersteldoelen op te nemen voor uiterwaarden, beekdalen, moerasgebieden, venen en alle soorten ecosystemen die bijdragen aan het vasthouden en opslaan van water. Verder vraagt het een 'op natuur gebaseerde' vereiste in te voeren voor EU-fondsen die zijn bestemd voor investeringen en prioriteit te geven aan maatregelen om water op natuurlijke wijze vast te houden, zoals het herstel van natte gebieden stroomopwaarts van grijze infrastructuur.

Meer informatie

Lees hier het rapport (pdf; 2,5 MB).

Tekst: Wereld Natuur Fonds
Foto's: Michèle Dépraz, WWF (leadfoto; overstromingsvlakte van de Donau); Wereld Natuur Fonds; Thomas Hulik